Lab: CRP & ESR
C-Reactive Protein (CRP)
1. ประเภทของ CRP Assay
- Standard
CRP assay
- วัดได้ > 3–5 mg/L →
ไวต่อการอักเสบแต่ไม่จำเพาะโรค
- ใช้ในภาวะติดเชื้อเฉียบพลัน, โรคอักเสบ,
เนื้องอก, การบาดเจ็บ
- High-sensitivity
CRP (hs-CRP) assay
- วัดได้ > 0.3
mg/L → ใช้ใน
cardiovascular risk stratification
- ควรเฉลี่ยค่าจาก > 2 ครั้ง ห่างกัน 2
สัปดาห์ เพื่อความแม่นยำ
2. การตีความผล Standard CRP
|
CRP (mg/L) |
ความหมายและข้อควรทำ |
|
> 100 |
มักสัมพันธ์กับ bacterial
infection มากที่สุด รองลงมาคือ neoplasm, autoimmune,
autoinflammatory diseases →
มักมีอาการชัดเจน ต้องรีบประเมินและรักษา |
|
10–100 |
แสดงว่ามี clinically
significant inflammation →
ค้นหาสาเหตุ เช่น occult infection, early
autoimmune/inflammatory disease |
|
3–10 |
Low-grade inflammation → metabolic stress (obesity,
DM, smoking), minor chronic inflammation (periodontitis, treated RA) |
|
< 3 |
ปกติหรืออักเสบเล็กน้อยมาก
→ อาจพบในคนสุขภาพดี |
3. การตีความผล hs-CRP
(Cardiovascular Risk)
ใช้ใน ผู้ป่วย cardiovascular
risk ระดับปานกลาง (10–20%/10 ปี) ร่วมกับปัจจัยเสี่ยงอื่น
|
hs-CRP (mg/L) |
ความหมาย |
|
> 3 |
Cardiovascular risk สูง → พิจารณาความเสี่ยง ASCVD เพิ่มเติม ถ้า
>10 → ค้นหาการติดเชื้อ/การอักเสบก่อน |
|
1–3 |
Cardiovascular risk ปานกลาง |
|
< 1 |
Cardiovascular risk ต่ำ |
4. หลักการประเมินเพิ่มเติม
- ตีความผล CRP ตาม clinical context:
- อาการผู้ป่วย
- Lab อื่น: ESR, CBC, LFT, culture
- Repeat
CRP:
- ติดตามความรุนแรงโรค
- ถ้าไม่มีสาเหตุชัดเจน → พิจารณา repeat ตามความเร่งด่วน
- ไม่ควรใช้ CRP เพียงอย่างเดียวในการวินิจฉัย
ต้องผสมกับ clinical + labs อื่น
5. Reference Range
- hs-CRP:
< 3 mg/L (< 0.3 mg/dL)
- Standard
CRP: < 3–5 mg/L →
ขึ้นกับแต่ละ lab
|
Key Points สำหรับแพทย์ 1. CRP >100 mg/L → นึกถึง bacterial
infection ก่อน → ประเมินและรักษาทันที 2. 10–100 mg/L → inflammation สำคัญ
ต้องหาสาเหตุแฝง 3. 3–10 mg/L → metabolic stress หรือ
inflammation เล็กน้อย 4. hs-CRP > 3 mg/L → เพิ่มความเสี่ยง ASCVD
ใน intermediate-risk patients 5. ตีความผล ร่วมกับ clinical context และอาจ repeat
เพื่อประเมินการเปลี่ยนแปลงของโรค |
Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR)
1. พื้นฐานและความสำคัญ
- ESR:
การวัดอัตราการตกตะกอนของเม็ดเลือดแดง (mm/hour) → เป็น ตัวบ่งชี้การอักเสบแบบ
nonspecific
- ต้อง ตีความร่วมกับอาการ, การตรวจร่างกาย,
lab อื่น (เช่น CRP, CBC) และ context ทางคลินิก
- ESR ที่ borderline < 20 mm/hr และไม่มีอาการมักไม่ต้องตรวจซ้ำ
2. การตรวจพื้นฐานที่ควรทำร่วมกัน
- CBC
with differential + platelet count
- CRP
- Basic
chemistry: glucose, creatinine, LFT, calcium
- พิจารณาตรวจเพิ่มตามอาการและโรคที่สงสัย
3. การตีความค่า ESR
3.1 Mild elevation (20–40 mm/hr)
- อาจเกิดจาก acute/chronic inflammation หรือ
non-inflammatory factors เช่น
- Hematologic
disorders, ESRD, อายุสูง, female sex,
obesity/metabolic syndrome
- การติดตาม:
- ถ้า ESR และ CRP ปกติทั้งคู่ → ภาวะอักเสบสำคัญไม่น่าเป็นไปได้
- ถ้า ESR-CRP discordant:
- CRP
ขึ้นลงเร็วกว่า ESR
- ESR
อาจสูงกว่ามากใน SLE หรือ bone/joint
infections
- Non-inflammatory
causes: anemia, gammopathies, nephrotic syndrome, technical errors
- ถ้า ESR และ CRP สูงทั้งคู่ → มีโอกาสเป็น inflammatory process → ประเมินเพิ่มเติม
3.2 Moderate to Marked elevation (> 40 mm/hr)
- พบบ่อยใน infection, autoimmune diseases, malignancy
- สาเหตุเฉียบพลันที่ควรพิจารณา:
- Bacterial
infection: arthritis, endocarditis, osteomyelitis
- Inflammatory
rheumatic diseases: giant cell arteritis, adult-onset Still's
disease, polymyalgia rheumatica
- Malignancy:
มักพบใน widely metastatic disease หรือ multiple myeloma ถ้าค่าสูงมาก
- อื่น ๆ: vasculitis, drug reactions, thrombophlebitis,
nephrotic syndrome
4. Reference Range และการปรับค่า ESR
- ชาย: 0–15 mm/hr
- หญิง: 0–20 mm/hr
- ESR เพิ่มตาม อายุ, female sex, obesity
- การปรับตามอายุ:
- ชาย = อายุ ÷ 2
- หญิง = (อายุ + 10) ÷ 2
|
Key Points สำหรับคลินิก 1. Mild ESR elevation → ตรวจซ้ำ + CRP
ถ้าไม่ชัดเจนทางคลินิก 2. Discordant ESR-CRP → พิจารณา kinetics,
SLE, infection, hematologic หรือ renal factors 3. Marked ESR elevation (> 40
mm/hr) → นึกถึง infection,
autoimmune, malignancy เป็นหลัก 4. ESR ใช้ติดตามโรคอักเสบเรื้อรัง
→ CRP เหมาะกับ acute inflammation มากกว่า |
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น