วันจันทร์ที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2567

Listeria monocytonenes infection

Listeria monocytonenes infection

เป็นเชื้อแบคทีเรียที่พบในดินและในผักที่เน่าเสีย ติดต่อผ่านการกิน การติดเชื้อรุนแรงพบในคนที่มีปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ หญิงตั้งครรภ์ โดยเฉพาะในไตรมาสที่ 3 ส่วนในคนที่ไม่ได้ตั้งครรภ์จะพบในคนที่ใช้ยาสเตียรอยด์หรือใช้ยากดภูมิคุ้มกันอื่นๆ

การติดเชื้อที่พบมักพบเป็นแบบประปรายโดยหาสาเหตุไม่พบ แต่เชื่อว่าเกิดจากการกินอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อ ซึ่งเชื้อสามารถอยู่รอดและขยายตัวได้แม้ในตู้เย็น

 

อาหารที่เสี่ยงต่อ listeria เช่น ผัก/ผลไม้ดิบ (ควรล้างเปลือกผ่านน้ำประปา แม้ว่าจะปอกเปลือกทีหลัง) เนื้อสัตว์แปรรูป/พร้อมกินที่ผ่านการอุ่นอย่างไม่เหมาะสม (ควรให้ความร้อนถึงอุณหภูมิภายในที่ 74oC) นมดิบหรือผลิตภัณฑ์จากนมดิบ อาหารทะเลรมควันแช่เย็น

 

อาการ

คนที่ไม่ได้ตั้งครรภ์ จะมาด้วย AGE, bacteremia, หรือ CNS infection

  • การติดเชื้อในทางเดินอาหาร เมื่อได้รับเชื้อปริมาณมากจากอาหารจะมีระยะฟักตัวประมาณ 24 ชม. (6 ชม. - 10 วัน) มีอาการไข้ ถ่ายเหลว คลื่นไส้ อาเจียน ปวดหัว ปวดตามข้อ/กล้ามเนื้อ มักเป็นไม่เกิน 2 วัน การวินิจฉัยทำได้ยาก เพราะ stool C/S มีความไวต่ำต่อเชื้อ แต่ควรตรวจ stool studies เพราะช่วยให้พบเชื้อที่เป็นสาเหตุชนิดอื่น และควรทำ H/C ร่วมด้วยในคนที่มีไข้หรือมีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง
  • การติดเชื้อในกระแสเลือด มีระยะฟักตัวเฉลี่ย 11 วัน (ไม่เกิน 28 วัน) พบในคนสูงอายุหรือมีปัญหาภูมิคุ้มกัน อัตราการเสียชีวิต 45% มาด้วยไข้หนาวสั่น ซึ่ง 1/4 จะมีท้องเสียนำมาก่อน วินิจฉัยได้จากผล H/C
  • การติดเชื้อในระบบประสาทส่วนกลาง ร่วมกับ bacteremia ที่พบบ่อยสุด คือ meningoencephalitis มาด้วยไข้และสับสน อาจจะถึงโคม่า อาจตรวจไม่พบ meningeal irritation ให้ทำ LP ส่ง CSF analysis, culture, PCR และทำ MRI brain with contrast

หญิงตั้งครรภ์ พบอุบัติการณ์มากกว่าคนทั่วไป 10 เท่า มักตั้งครรภ์ไตรมาสที่สาม

  • ถ้ามีประวัติสัมผัส listeria และมีไข้โดยไม่มีสาเหตุอื่น ให้ทำ H/C, stool studies เพื่อหาสาเหตุอื่น, และให้ empiric ATB แต่ถ้าไม่มีอาการ ให้กลับไปสังเกตอาการช่วง 2 เดือนแรก

ทารกแรกคลอด มักมีอาการรุนแรง ถ้าติดเชื้อในครรภ์มักจะเสียชีวิตในครรภ์ (granulomatosis infantiseptica เป็น disseminated abscess/granulomas) ถ้าติดเชื้อช่วงสัปดาห์แรกหลังเกิดจะมาด้วย sepsis มักเป็นเด็กทารกที่คลอดก่อนกำหนด และถ้าติดเชื้อหลังอายุ 1 สัปดาห์ มักเป็น meningitis  

 

การรักษา

  • CNS หรือ bloodstream infection ให้ IV ampicillin + gentamicin โดย CNS infection ให้ ampicillin 3-4 สัปดาห์ (4-8 สัปดาห์ใน immunocompromise) และ bacteremia จะให้ ampicillin > 2 สัปดาห์ (3-6 สัปดาห์ใน immunocompromise) สำหรับ gentamicin จะให้จนอาการดีขึ้น (7-14 วัน ยกเว้นตอบสนองช้าจะให้นานได้ถึง 3 สัปดาห์) ถ้าใช้ gentamicin ไม่ได้ให้ add IV TMP-SPX แทน ในรายที่ใช้ยากดภูมิคุ้มกันแนะนำให้หยุดหรือลดขนาดยาลง
  • AGE จะให้ ATB เฉพาะในคนอายุ > 65 ปี หรือเป็น immunocompromise แนะนำ amoxicillin 500 mg PO TID x 7 วัน
  • หญิงตั้งครรภ์
    • สัมผัสเชื้อ + ไข้ > 38.1oC + มีอาการอื่น (N/V, diarrhea, abdominal pain, myalgia, back pain) ให้ IV ampicillin 2 g IV q 4 h x 14 วัน แต่ถ้า H/C negative ให้เป็น amoxicillin จนครบ 7 วัน (หรือ Bactrim แต่หลีกเลี่ยงในไตรมาสแรกและ 1 เดือนก่อนคลอด) และทำ fetal surveillance เช่น อาจทำ US สัปดาห์ละครั้งในไตรมาสที่ 3
    • สัมผัสเชื้อ ที่มีอาการน้อย ให้ PO amoxicillin x 7 วัน แต่ถ้า H/C positive ให้ IV ampicillin x 14 วัน (หรือ Bactrim หรือ meropenem)


ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น