Common Cold (adult)
บทนำ
- Common
cold = กลุ่มอาการ mild upper respiratory viral
illness ที่หายเอง ไม่ใช่ influenza, acute
pharyngitis, bronchitis, bacterial rhinosinusitis, allergic rhinitis หรือ pertussis
- พบได้บ่อยที่สุดในโรคเฉียบพลันของมนุษย์ → ภาระทางเศรษฐกิจสูง
(US: 500 ล้านครั้ง/ปี, ค่ารักษา $17B
+ productivity loss $22.5B)
- เด็กก่อนวัยเรียน: 5–7 ครั้ง/ปี, ผู้ใหญ่: 2–3 ครั้ง/ปี
Virology
- เชื้อที่เกี่ยวข้อง > 200 subtypes
- Rhinovirus:
30–50% ของทั้งหมด (>100 serotypes)
- Coronaviruses:
10–15% (สัดส่วนเพิ่มขึ้นหลังโควิด-19)
- Influenza
virus: 5–15% ของ cold-like illness
- RSV,
Parainfluenza: ~5% แต่ก่อ lower respiratory tract
disease ได้
- Adenovirus:
มัก pharyngitis, severe pneumonia ใน immunocompromised
- Enterovirus:
บางครั้ง asymptomatic หรือ febrile
illness → อาจไม่ใช่ causal
Note: เชื้อเหล่านี้ reinfection ได้, immunity ไม่ถาวร
ระบาดวิทยา
- พบได้บ่อยที่สุดใน US และประเทศอุตสาหกรรม
- Seasonality
- Rhinovirus,
Parainfluenza → Fall,
late spring
- RSV,
Coronaviruses →
Winter–Spring
- Enteroviruses
→ Summer
- Adenovirus
→ ไม่ชัดเจน,
outbreak ในค่ายทหาร/โรงเรียนอนุบาล
- Transmission
- Contact
→ มือ,
fomites (เชื้ออยู่บนผิวหนังได้ 2 ชม.)
- Droplet
(large & small particle)
- Fomite
(บนพื้นผิวหลายชม. ยกเว้นวัสดุพรุน เช่น tissue)
- Period
of infectivity: viral shedding peak วัน 2–3 หลังเริ่มอาการ, คงอยู่ได้ 1–2 สัปดาห์
ปัจจัยเสี่ยง (Risk factors)
- เด็กเล็กใน daycare →
caregiver เสี่ยงสูง
- Psychological
stress ↑ risk
- Sleep
disturbance ↑ risk
- Moderate
exercise ↓ risk
- Severity
↑ ถ้ามี underlying
chronic disease, immunodeficiency, malnutrition, smoking
Clinical Features
- อาการเกิดจาก immune response มากกว่าการทำลายโดยตรง
- อาการนำ: nasal discharge, nasal obstruction, scratchy
throat
- อื่น ๆ: sneezing, cough (มักนานกว่าการคัดจมูก),
malaise, headache, low-grade fever (พบในเด็กมากกว่าผู้ใหญ่)
- Conjunctivitis
บางครั้งพบได้
- Purulent
nasal discharge ไม่ได้บ่งบอก bacterial infection เสมอ
- Incubation:
24–72 ชม. (อาจเร็วสุด 10–12 ชม.)
- Duration:
3–10 วัน, อาจนาน 2 สัปดาห์ (25% โดยเฉพาะ smoker), cough
persist weeks
Diagnosis
- Clinical
diagnosis (nasal congestion, rhinorrhea, sore throat, cough, ไม่มี adenopathy, ปอด clear)
- Labs/Imaging:
ไม่จำเป็น
- PCR → research / atypical
severe cases
- Bacterial
culture nasal discharge →
ไม่แนะนำ (cost-ineffective)
- Procalcitonin
→ อาจช่วยแยก
viral vs bacterial ในบางกรณี
- Scoring
systems (เช่น WURSS, Jackson cold scale) → ใช้ใน research,
ไม่เหมาะกับ routine practice
Differential Diagnosis
- Allergic
rhinitis (ไม่มี sore throat/cough เด่น)
- Bacterial
tonsillitis (เจ็บคอเด่น, ไม่มี rhinorrhea)
- Acute
bacterial sinusitis (facial pain + purulent discharge)
- Influenza
(ไข้สูง, myalgia, headache)
- Pertussis
(cough > 2 สัปดาห์, paroxysmal, vomiting)
- COVID-19:
อาการทับซ้อน common cold → ควร test หากมี
exposure/anosmia/SOB
Complications
- Acute
viral rhinosinusitis →
อาการคล้าย common cold, ส่วนใหญ่ viral
มากกว่าบัคทีเรีย
- Lower
respiratory tract disease →
RSV, Parainfluenza →
bronchitis, bronchiolitis, pneumonia (เสี่ยงในเด็ก,
elderly, immunocompromised)
- Asthma
exacerbation →
~40% ในผู้ใหญ่, rhinovirus เป็นเชื้อที่พบบ่อยสุด
- Acute
otitis media → เด็กมากกว่า แต่ผู้ใหญ่ก็เกิด eustachian tube dysfunction ได้
|
✅ Key Clinical Points
|
Treatment & Prevention
บทนำ
- Common
cold = mild upper respiratory viral infection → หายเองภายใน 7–14 วัน
- อาการ: nasal congestion, rhinorrhea, sneezing, sore throat,
cough, low-grade fever, malaise
- แยกจาก influenza, bacterial pharyngitis, acute bronchitis,
acute bacterial sinusitis, allergic rhinitis, pertussis
- Prognosis:
ส่วนใหญ่ไม่ซับซ้อน แต่มีโอกาสเกิด complication เช่น acute rhinosinusitis, LRTI, asthma exacerbations,
otitis media
การจัดการตามความรุนแรงของอาการ
Mild symptoms
- ไม่จำเป็นต้องใช้ยา → อธิบายว่าหายเองได้, แนะนำให้มาตรวจซ้ำถ้าเกิน
10–14 วันหรืออาการแย่ลง
Moderate–Severe symptoms
การรักษาเป็น symptomatic therapy (ไม่มียาที่รักษาตรงเป้าได้)
การรักษาที่อาจมีประโยชน์
- Analgesics
(Acetaminophen, NSAIDs): ลด headache, myalgia,
malaise, sneezing; ไม่มีผลชัดเจนต่อ cough/nasal
discharge
- Antihistamine
+ Decongestant combination: อาจช่วยได้มากกว่ายาเดี่ยว
แต่มี side effects (sedation, dry mouth, insomnia)
- Intranasal/Inhaled
Cromolyn sodium: ลด severity & duration อาการ (ข้อมูลจำกัด แต่ปลอดภัย)
- Intranasal
Ipratropium bromide: ลด rhinorrhea, sneezing; ไม่ลด congestion; side effects → nasal dryness, epistaxis
การรักษาที่มีผลน้อย/ไม่แน่ชัด
- Dextromethorphan:
benefit จำกัด, ผลไม่สม่ำเสมอ
- Decongestants:
- Oral
pseudoephedrine →
มีผลเล็กน้อย, phenylephrine ≈
placebo
- Topical
→ ใช้ <
2–3 วัน, เสี่ยง rebound
rhinitis
- Saline
nasal spray: อาจช่วยลดอาการ, evidence ยังจำกัด
- Expectorants
(guaifenesin): ไม่มีหลักฐานชัดเจน
- Honey:
ลด cough frequency/severity ได้,
ใช้ได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่
- Herbal
products (Pelargonium, Elderberry): ยังไม่มี evidence
เพียงพอ
- Oral
zinc: อาจลด duration แต่มี adverse
effects (anosmia, bad taste, nausea) →
ไม่แนะนำ
การรักษาที่ ไม่ควรใช้
- Antibiotics:
ไม่มีประโยชน์, เพิ่ม adverse
effects
- Antihistamine
monotherapy: benefit เล็กน้อย, side effects มาก
- Antiviral
therapy: ไม่แนะนำ (ไม่มี agent ที่มีประสิทธิผลชัดเจน)
- Vitamin
C: ลด duration/severity เล็กน้อยในบางกลุ่ม
(เช่น athlete) แต่ไม่ลด incidence
- Echinacea:
ไม่มี efficacy ที่ยืนยันได้
- Codeine:
ไม่ลด acute cough จาก common
cold
- Intranasal
glucocorticoids: ไม่ช่วย
- Humidified
air: ไม่ช่วยชัดเจน, heated humidification → เสี่ยง burn
Prevention
- Hand
hygiene →
effective ที่สุด, โดยเฉพาะเด็ก
- Face
masks: benefit modest, อาจมีประโยชน์ในผู้ป่วย immunocompromised
หรือผู้ติดเชื้อที่อยู่ใกล้ผู้อื่น
- Lifestyle:
- Sleep
< 5 ชม./คืน → risk ↑ 3 เท่า
- Exercise
→ evidence ขัดแย้ง
- Vitamins
& Supplements:
- Vitamin
C → ไม่ลด
incidence, อาจลด severity ในบางกลุ่ม
- Vitamin
D/E → evidence ไม่ชัดเจน, high-dose vit E ↑
mortality
- Zinc
(long-term ในเด็ก) → อาจลด incidence แต่ไม่แนะนำในผู้ใหญ่
- Probiotics:
อาจลด incidence/duration แต่ evidence
คุณภาพต่ำ
- อื่น ๆ: Gargling (น้ำเปล่าอาจช่วย,
povidone ไม่ช่วย), LTRAs อาจลด incidence
ในผู้ป่วย asthma
|
✅ Key Clinical Points
|
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น