Cutaneous leishmaniasis

🦠 Leishmaniasis คืออะไร?

Leishmaniasis เป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากโปรโตซัวในสกุล Leishmania ซึ่งมีหลายสายพันธุ์ โดยการติดเชื้อจะเกิดจากการถูกกัดของ female sand fly ที่ติดเชื้อ มีสามรูปแบบหลัก:

• Cutaneous leishmaniasis (CL): เป็นรูปแบบที่พบบ่อยที่สุด ทำให้เกิดแผลที่ผิวหนัง
• Visceral leishmaniasis (VL): เป็นรูปแบบที่รุนแรงที่สุด โดยจะมีอาการไข้ไม่สม่ำเสมอ น้ำหนักลด ม้ามและตับโต และโลหิตจาง หากไม่ได้รับการรักษาอาจทำให้เสียชีวิตได้
• Mucocutaneous leishmaniasis (MCL): ทำลายเยื่อเมือกของจมูก ปาก และลำคอ ซึ่งอาจทำให้เกิดความพิการรุนแรง

---

🌍 การระบาดและการควบคุมโรค

• Leishmaniasis พบได้ในกว่า 90 ประเทศทั่วโลก โดยเฉพาะในภูมิภาคอเมริกา ตะวันออกกลาง เอเชียกลาง และแอฟริกา
• ในปี 2023 มีรายงานผู้ป่วย CL ประมาณ 600,000 ถึง 1 ล้านรายทั่วโลก แต่มีเพียง 200,000 รายที่รายงานต่อองค์การอนามัยโลก (WHO)
• การควบคุมโรคขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น การตรวจพบและการรักษาแต่เนิ่นๆ การควบคุมแหล่งเพาะพันธุ์ของ sand fly และการจัดการสิ่งแวดล้อม

---

🦟 การป้องกันโรค

• ไม่มีวัคซีนหรือยาป้องกันโรคนี้
• มาตรการป้องกันที่สำคัญ ได้แก่:
• หลีกเลี่ยงการออกนอกบ้านในช่วงพลบค่ำถึงรุ่งเช้า ซึ่งเป็นช่วงที่ sand fly กัดบ่อยที่สุด
• สวมเสื้อผ้าที่ปกปิดผิวหนัง เช่น เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว ถุงเท้า
• ใช้สเปรย์กันยุงที่มีสาร DEET บนผิวหนังที่นอกร่มผ้า
• นอนในพื้นที่ที่มีมุ้งกันยุงที่มีการเคลือบสารกำจัดแมลง
• ควบคุมแหล่งเพาะพันธุ์ของ sand fly โดยการทำความสะอาดพื้นที่รอบๆ ที่อยู่อาศัย

---

🧬 ชีววิทยาของ Leishmania และวงจรชีวิต

• Leishmania เป็นโปรโตซัวที่มีสองรูปแบบหลัก: amastigote (รูปแบบที่อยู่ภายในเซลล์) และ promastigote (รูปแบบที่อยู่ภายนอกเซลล์)
• วงจรชีวิตเริ่มต้นเมื่อ female sand fly กัดสัตว์ที่ติดเชื้อและดูดเลือดที่มี amastigote
• ภายในลำไส้ของ sand fly amastigote จะพัฒนาเป็น promastigote และถูกถ่ายโอนไปยังผิวหนังของมนุษย์เมื่อ sand fly กัด
• ในมนุษย์ promastigote จะถูกกินโดยเซลล์ macrophage และพัฒนาเป็น amastigote ซึ่งสามารถแบ่งตัวและทำให้เกิดการติดเชื้อได้

---

🧬 ลักษณะทางคลินิก (Clinical Manifestations) ของ Cutaneous Leishmaniasis

⏳ ระยะฟักตัว (Incubation period)

• อยู่ระหว่าง หลายสัปดาห์ถึงหลายเดือน
• Mucosal involvement (ML) อาจเกิดขึ้นหลังจากการติดเชื้อครั้งแรกหลายปี
• ผู้ป่วยประมาณ 10% อาจไม่มีอาการ (asymptomatic)

---

📉 ลักษณะของโรคแบบเป็นสเปกตรัม (Disease Spectrum)

ขึ้นอยู่กับ:

• ความรุนแรงของเชื้อ (parasite virulence)
• การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย (host immune response)

กลุ่ม	โรค	การตอบสนองทางภูมิคุ้มกัน	จำนวนเชื้อ
Oligoparasitic	Mucosal Leishmaniasis (ML), Leishmaniasis Recidivans (LR)	สูง (Strong cellular response)	น้อย
กลาง	Localized Cutaneous Leishmaniasis (LCL)	ปานกลาง	ปานกลาง
Polyparasitic	Diffuse Cutaneous Leishmaniasis (DCL)	อ่อนแอ/ไม่มี (anergy)	มาก

---

🧍‍♂️ Localized Cutaneous Leishmaniasis (LCL)

• เป็นรูปแบบที่ พบได้บ่อยที่สุด
• เกิดบริเวณที่ ผิวหนังเปิด (เช่น หน้า แขน ขา) เพราะแมลงไม่สามารถกัดทะลุเสื้อผ้าได้
• ลำดับการเกิดรอยโรค:
• เริ่มจาก ตุ่มสีชมพู (pink papule)
• กลายเป็น ปุ่มนูนหรือตุ่มแผ่น (nodule/plaque)
• พัฒนาเป็น แผลหลุม (painless ulcer) ขอบแข็ง (indurated border)

🌍 ลักษณะจำเพาะตามสายพันธุ์ (Species-specific features):

Species	ภูมิภาค	ลักษณะเด่นทางคลินิก
L. major	Old World	แผลขนาดใหญ่ หลายตำแหน่ง หายภายใน 6 เดือน
L. tropica	Old World	แผลแห้งเรื้อรัง ใบหน้า หายช้า (1–2 ปี)
L. aethiopica	Old World	ตุ่มแผ่นที่ใบหน้า มี satellite papules
L. infantum-chagasi	OW & NW	ตุ่มนูนเรื้อรัง อาจสัมพันธ์กับ visceral leishmaniasis
L. mexicana	New World	แผลเล็กบริเวณใบหู (Chiclero’s ulcer) หายเร็ว
L. braziliensis	New World	แผลใหญ่, มี lymphatic spread, เสี่ยง mucosal involvement

---

🔁 Leishmaniasis Recidivans (LR)

• พบใน L. tropica
• รอยโรคกลับมาใหม่ บริเวณขอบของแผลเดิม หลังหายแล้ว
• พยาธิสภาพพบ เชื้อน้อยมาก (few parasites) แต่มี granulomatous immune response ชัดเจน

---

🌐 Diffuse Cutaneous Leishmaniasis (DCL)

• พบใน L. aethiopica, L. mexicana, L. amazonensis
• รอยโรค ไม่เป็นแผล แต่เป็น ปุ่มนูนทั่วร่างกาย
• จำนวนเชื้อมาก แต่ ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่ำ
• พบได้ในผู้มี immunodeficiency เช่น HIV/AIDS

---

👃 Mucosal Leishmaniasis (ML)

• พบใน New World จากสายพันธุ์ L. braziliensis, L. guyanensis, L. panamensis
• อาจเกิดขึ้นพร้อมกับหรือหลังจาก CL เป็นปี
• อาการ:
• คัดจมูก มีเลือดออก
• พังผืด ตายของเนื้อเยื่อ (tissue necrosis)
• แผลทำลายจมูก เหงือก เพดานปาก กล่องเสียง
• การตรวจ: ควรทำ nasopharyngoscopy และตรวจ PCR

---

⚠️ CL ในผู้มีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ (Immunocompromised Hosts)

• กลุ่มเสี่ยง ได้แก่:
• ผู้ใช้ steroids หรือ biologics
• ผู้ป่วย HIV/AIDS (CD4 <200)
• ผู้ตั้งครรภ์ >18 สัปดาห์
• ผู้รับ organ transplant
• อาจพบรูปแบบ:
• disseminated CL
• mucosal involvement
• poor response to treatment
• IRIS (immune reconstitution inflammatory syndrome)

---

🧪 การวินิจฉัย (Diagnosis)

🧭 แนวทางการวินิจฉัย

• พิจารณาในผู้มี:
• แผลเรื้อรังที่ผิวหนัง
• ประวัติเดินทางไปยังพื้นที่ endemic
• การวินิจฉัยแน่ชัดต้อง:
• พบเชื้อ Leishmania จาก tissue โดย
• Histology
• Culture
• PCR
• แนะนำให้ส่งตรวจทั้ง 3 วิธีหากเป็นไปได้

---

🧫 การเก็บตัวอย่าง (Specimen Collection)

• เลือกรอยโรคที่ ยังไม่ติดเชื้อแบคทีเรีย
• วิธีการเก็บ:
• Skin scraping จากขอบแผล
• Cytology brush
• Punch biopsy 4–5 mm
• Aspirate/skin snip สำหรับ plaque/nodule

---

🔬 เครื่องมือวินิจฉัย (Diagnostic Tools)

วิธี	รายละเอียด
Histopathology	พบ amastigotes ภายใน macrophages, มี kinetoplast
Culture	เพาะใน NNN หรือ Schneider’s media, อุณหภูมิ 26°C
PCR	วิธีที่ ไวที่สุด (most sensitive) ในการตรวจ DNA
MALDI-TOF	ระบุ species ได้รวดเร็ว แต่ต้องเพาะเชื้อก่อน

---

🚫 สิ่งที่ไม่แนะนำ

• Serology: ไม่เหมาะในการวินิจฉัย CL
• Montenegro skin test: ใช้ในบางประเทศในอเมริกาใต้, ไม่มีจำหน่ายทั่วไป
• Interferon-gamma release assay: มีใช้เฉพาะงานวิจัย

---

🧠 Differential Diagnosis (การวินิจฉัยแยกโรค)

• Fungal: Sporotrichosis, Histoplasmosis, Chromoblastomycosis
• Mycobacteria: M. tuberculosis, M. marinum, M. ulcerans
• Parasites: Myiasis
• Neoplasms: Squamous cell carcinoma
• Others: Leprosy, tropical ulcers, pyoderma gangrenosum

---

🔍 แนวทางการดูแลรักษา Cutaneous Leishmaniasis (CL)

✅ จำแนกประเภทการติดเชื้อ: Uncomplicated vs Complicated CL

Uncomplicated CL	Complicated CL
- ไม่พบ mucosal involvement - เชื้อไม่สัมพันธ์กับ mucosal leishmaniasis (ML) - มีรอยโรคเดี่ยว หรือไม่กี่รอย - ขนาดรอยโรคเล็ก (<1 cm) - ผู้ป่วยมีภูมิคุ้มกันปกติ	- เชื้อสัมพันธ์กับ ML (เช่น Viannia subgenus โดยเฉพาะใน Bolivia, Peru, Brazil) – มีรอยโรค > 5 cm - มี subcutaneous nodules - มี regional adenopathy >1 cm - รอยโรคอยู่ในบริเวณที่ยากต่อการรักษาเฉพาะที่ เช่น ใบหน้า นิ้ว หรืออวัยวะเพศ - ผู้ป่วยมีภาวะ immunosuppression - รักษาเฉพาะที่แล้วไม่ดีขึ้นภายใน 2–3 เดือน

โรครูปแบบพิเศษที่ควรพิจารณาเป็น complicated CL:

• Leishmaniasis recidivans (L. tropica)
• Disseminated CL (L. braziliensis)
• Diffuse CL (L. mexicana, L. amazonensis, L. aethiopica)
• การติดเชื้อจาก L. aethiopica

---

💡 ผู้ป่วยที่ควรได้รับการรักษา

• เป้าหมาย: การหายทางคลินิก ไม่จำเป็นต้องกำจัดเชื้อทั้งหมด
• การตัดสินใจรักษาควรพิจารณาตาม:
• สายพันธุ์เชื้อ
• ความรุนแรง
• อัตราการหายเอง (spontaneous resolution)
• ความต้องการของผู้ป่วย

ไม่จำเป็นต้องรักษาทันที ถ้า:

• เป็น uncomplicated CL
• รอยโรค หายเอง และไม่มีความเสี่ยง ML
• ผู้ป่วย ไม่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
• ติดเชื้อจากพื้นที่ที่ความเสี่ยง ML ต่ำ

ควร พิจารณารักษา ถ้า:

• complicated CL
• เชื้อที่สัมพันธ์กับ ML
• รอยโรคไม่หายภายใน 4–6 สัปดาห์
• ผู้ป่วยต้องการเร่งการหาย หรือลดแผลเป็น

---

⚠️ ความเสี่ยงของ mucosal leishmaniasis (ML)

• Old World CL (เช่น L. major, L. tropica): ความเสี่ยง ML ต่ำ
• New World CL:
• เชื้อ L. mexicana: ความเสี่ยง ML ต่ำ
• เชื้อ Viannia subgenus (เช่น L. braziliensis, L. guyanensis): ความเสี่ยง ML สูง
• ควรตรวจ nasal/oral mucosa และทำ PCR เพื่อยืนยันสายพันธุ์

การใช้ systemic therapy สามารถลดความเสี่ยง ML ได้ แต่ยังมีรายงาน ML เกิดภายหลังแม้จะได้รับ antimonial therapy

---

💊 แนวทางการรักษา (Therapeutic Approaches)

🔸 Local Therapy – ใช้ใน Uncomplicated CL

รูปแบบการรักษาเฉพาะที่:

• Cryotherapy: แนะนำใช้ร่วมกับ intralesional antimony / ใช้เดี่ยวในแผลเล็ก ไม่ลึก
• Thermotherapy: ใช้ในรอยโรค < 2.5 cm โดยเฉพาะเชื้อ L. mexicana, L. major, L. tropica
• Topical Paromomycin: มีประสิทธิภาพกับ L. major แต่จำกัดใน New World CL
• Intralesional SbV: แนะนำในแผลเดี่ยว < 1 cm, ใช้ร่วมกับ cryotherapy ได้ผลดี

🔹 Systemic Therapy – ใช้ใน Complicated CL หรือเชื้อที่สัมพันธ์กับ ML

ยา	หมายเหตุ
Miltefosine	FDA approved สำหรับ L.V. braziliensis, L.V. guyanensis, L.V. panamensis
Azoles	ใช้ได้ในบางสายพันธุ์ เช่น L. major, L. mexicana, L.V. panamensis แต่ efficacy ต่ำ
Liposomal Amphotericin B	ใช้ในเชื้อหลายสายพันธุ์; ดีกว่า amphotericin deoxycholate แต่ยังมีข้อมูลจำกัด
Pentavalent Antimonials (SbV)	ประสิทธิภาพดี แต่ในสหรัฐฯ ต้องขอผ่าน IND protocol เท่านั้น

---

💉 รายละเอียดเพิ่มเติมของยารักษา

🔬 Cryotherapy

• แช่แข็ง lesion ด้วย liquid nitrogen 15–20 วินาที → thaw → freeze ซ้ำ
• ทำซ้ำทุก 3 สัปดาห์ จนกว่าแผลจะหาย
• ผลข้างเคียง: แผลพอง, hypo-/hyperpigmentation

🔬 Thermotherapy

• ใช้อุปกรณ์ ThermoMed อุ่นผิวถึง 50°C
• ต้องใช้ยาชาเฉพาะที่
• หลีกเลี่ยงใช้บริเวณใกล้เส้นประสาท, cartilage, เปลือกตา

💉 Intralesional SbV

• ใช้ในแผล < 1 cm
• ฉีดโดยใช้เข็มเบอร์ 25–27 เข้าใน dermis จนรอยโรคซีด
• ทำซ้ำทุก 3 สัปดาห์ หรือจนแผลหาย

🧴 Topical Paromomycin

• ใช้ได้ใน L. major (แผลเล็ก, ไม่มี lymphatic spread)
• รูปแบบที่มีประสิทธิภาพ: 15% paromomycin + 12% methylbenzethonium (Leishcutan)
• อาการข้างเคียง: แสบ, ระคายเคืองผิว

---

📌 หมายเหตุ

• การรักษาทุกแบบมีประสิทธิภาพระดับปานกลาง (moderate efficacy) เท่านั้น
• ควรให้ข้อมูลผู้ป่วยเกี่ยวกับความเสี่ยงของโรค และผลข้างเคียงจากการรักษา
• ควรติดตามอาการ อย่างน้อย 3–5 ปี เพื่อเฝ้าระวังการเกิด mucosal leishmaniasis ภายหลัง

---

การรักษา Cutaneous Leishmaniasis (CL) มีหลายวิธีที่เลือกใช้ขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อ Leishmania และปัจจัยของผู้ป่วย รายละเอียดหลักๆ มีดังนี้:

1. Oral Systemic Therapy

• Azoles: ยากลุ่มนี้ เช่น Ketoconazole และ Fluconazole ทำงานโดยการรบกวนการสังเคราะห์ ergosterol ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของเยื่อหุ้มเซลล์ของเชื้อ Leishmania. Ketoconazole มีประสิทธิภาพดีในการรักษา CL ที่เกิดจาก L. mexicana, L. panamensis, และ L. major แต่มีความเสี่ยงต่อการทำลายตับ (hepatotoxicity) และการยืด QT interval. Fluconazole มีประสิทธิภาพในการรักษา L. major ในบางพื้นที่ แต่จะไม่ค่อยได้ผลกับ L. braziliensis.
• Miltefosine: ยานี้ได้รับการอนุมัติจาก FDA สำหรับการรักษา CL ที่เกิดจาก L. braziliensis, L. guyanensis, และ L. panamensis ในผู้ป่วยที่มีอายุเกิน 12 ปี. มีประสิทธิภาพดีใน New World CL โดยเฉพาะในโคลอมเบียและบราซิล แต่ประสิทธิภาพอาจแตกต่างไปตามชนิดของเชื้อและภูมิภาค. ยานี้มีผลข้างเคียงทางระบบทางเดินอาหารและห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์.

2. Parenteral Systemic Therapy

• Pentavalent Antimony: เป็นยาหลักในการรักษา CL โดยเฉพาะในกรณีที่มีความเสี่ยงที่จะเกิด Mucosal Leishmaniasis (ML). มีสองประเภทคือ Sodium Stibogluconate และ Meglumine Antimoniate. ประสิทธิภาพของยาเหล่านี้จะสูงขึ้นใน New World CL โดยอัตราการหายแตกต่างกันไปตามชนิดของเชื้อและภูมิภาค.
• Amphotericin B: มีทั้งแบบ Amphotericin B Deoxycholate และ Liposomal Amphotericin B ซึ่งมีการใช้อย่างจำกัดใน CL ที่อาจพัฒนาเป็น ML. Liposomal Amphotericin B มีผลข้างเคียงที่น้อยกว่าและมีประสิทธิภาพในการรักษาดี.
• Pentamidine: ใช้ในกรณีที่ CL เกิดจาก L. guyanensis ในพื้นที่อเมริกาใต้. ยานี้มีผลข้างเคียงหลายประการ เช่น pancreatitis, QT prolongation, และ nephrotoxicity, จึงมักใช้ในกรณีที่จำเป็น.

3. Clinical Follow-up

• ควรติดตามผลการรักษานาน 6 ถึง 12 เดือนเพื่อประเมินการกลับเป็นซ้ำ โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิด Mucosal Leishmaniasis (ML) ซึ่งควรติดตามนานถึง 2 ปี. การประเมินผลการรักษาทำได้โดยดูจากการปรับปรุงของลักษณะแผล หากแผลไม่หายหรือแย่ลงในระหว่างการรักษา ควรพิจารณาการรักษาเพิ่มเติม.

4. Wound Care

• Ulcerative CL เป็นแผลเรื้อรัง ควรทำความสะอาดแผลทุกวันด้วยสบู่อ่อนและน้ำ หากพบการติดเชื้อแบคทีเรีย ควรขูดสะเก็ดออกและทาครีม petroleum-based ointment เพื่อช่วยในกระบวนการหาย. การบาดเจ็บหรือการทำลายแผลอาจทำให้เกิดแผลใหม่หรือการขยายของแผล ควรหลีกเลี่ยงการผ่าตัดเพื่อความสวยงามจนกว่าจะแผลหายดี.

การรักษาของ CL จึงต้องคำนึงถึงหลายปัจจัยเช่น ประสิทธิภาพของยา, ความเสี่ยงต่อผลข้างเคียง, และชนิดของเชื้อที่เป็นสาเหตุ เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุดในแต่ละกรณี.

 

Mucosal Leishmaniasis (ML) เกิดขึ้นบ่อยใน New World และมีลักษณะเด่นคือการทำลายเยื่อบุผิวทางเดินหายใจ (mucosal destruction) โดยเฉพาะในบริเวณที่มีเยื่อบุทางเดินหายใจ เช่น จมูก คอ และกล่องเสียง การรักษามักจะยากหากไม่ได้รับการวินิจฉัยในระยะแรก ๆ และเป้าหมายของการรักษาคือการป้องกันไม่ให้เกิดอาการเจ็บป่วย (เช่น ความผิดปกติของรูปร่าง) และลดอัตราการเสียชีวิต (เช่น จากการติดเชื้อปอดหรือการอุดกั้นทางเดินหายใจ)

การวิจัยทางคลินิกในเรื่องนี้ยังค่อนข้างจำกัด และยังไม่มีการทดลองที่มีการควบคุมแบบสุ่มจำนวนมาก การรักษามักต้องใช้ระยะเวลาในการรักษานานและต้องติดตามผลการรักษาอย่างใกล้ชิด เนื่องจากอาจเกิดการกลับเป็นซ้ำได้

ก่อนเริ่มการรักษา ควรให้แพทย์ตรวจสอบสภาพของเยื่อบุทางเดินหายใจ (nasopharyngeal และ laryngeal mucosa) โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านหู คอ จมูก (otolaryngologist) เพื่อประเมินความรุนแรงของโรคหากมีการติดเชื้อในกล่องเสียง/คอ และมีความเสี่ยงในการอุดกั้นทางเดินหายใจ ควรมีการดูแลในโรงพยาบาลและให้ยาสเตียรอยด์เพื่อลดความเสี่ยงจากอาการทางเดินหายใจ เช่น cyanosis, dyspnea, หรือความจำเป็นต้องทำการผ่าตัดทางเดินหายใจ (tracheostomy)

การรักษาหลัก สำหรับ Mucosal Leishmaniasis ได้แก่:

1. Pentavalent Antimony:

• ยานี้เป็นตัวเลือกที่แนะนำจาก PAHO (Pan American Health Organization) โดยสามารถใช้ร่วมกับ pentoxifylline เพื่อเสริมฤทธิ์ในการรักษา แต่ผลการรักษามีความแปรปรวนขึ้นอยู่กับภูมิภาค ความรุนแรงของการติดเชื้อ สายพันธุ์ของเชื้อ และระยะเวลาการรักษา

2. Amphotericin B:

• Amphotericin B deoxycholate มีประสิทธิภาพในการรักษา ML แต่มีผลข้างเคียงสูง เช่น nephrotoxicity จึงจำเป็นต้องระมัดระวังในผู้ป่วยที่ใช้ยาเป็นระยะเวลานาน. Liposomal Amphotericin B มีความเป็นพิษน้อยกว่า และมีประสิทธิภาพใกล้เคียงกับ pentavalent antimony แต่มีราคาสูง

3. Miltefosine:

• ใช้ในการรักษา Bolivian ML โดยได้รับการอนุมัติจาก FDA สำหรับการรักษา ML ที่เกิดจาก L. braziliensis. ยานี้มีประสิทธิภาพสูงในกรณีของการติดเชื้อที่มีความรุนแรงปานกลางถึงน้อย

4. Pentamidine:

• ใช้น้อยมากในการรักษา ML เนื่องจากมีผลข้างเคียงหลายประการในระหว่างการรักษา

ข้อมูลทางคลินิก:

จากการทบทวนข้อมูลจากการศึกษา 68 เรื่องที่มีผู้ป่วย 271 คนพบว่า Pentavalent Antimony เป็นยาที่ใช้มากที่สุด โดยมีอัตราการรักษาหายต่างกันไปตามภูมิภาค เช่น ในบราซิล อัตราการรักษาหายสูงถึง 91% ในผู้ป่วยบางกลุ่ม การใช้ sodium stibogluconate ร่วมกับ pentoxifylline มีประสิทธิภาพในการรักษาดีกว่าใช้ยาเดียว

การติดตามผลการรักษา:

หลังจากการรักษา ควรติดตามผลโดยการตรวจดู nasopharyngeal และ laryngeal ทุก 3 เดือนเป็นเวลา 1 ปีหรือมากกว่า หากไม่มีการรักษาอย่างสมบูรณ์ การตรวจหาผลการตอบสนองต่อการรักษาควรติดตามอาการต่างๆ เช่น อาการบวม แดง การอักเสบ การเกิดแผล และการทำลายเนื้อเยื่อ. การเกิด septal perforation และการเกิดแผลที่มีลักษณะเหมือน granuloma เป็นสิ่งที่พบได้บ่อยในกรณีนี้

หากไม่มีการตอบสนองต่อการรักษาควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญในการรักษา Leishmaniasis และในบางกรณีอาจต้องใช้การผ่าตัดเพื่อซ่อมแซมเนื้อเยื่อที่เสียหาย

 

อ้างอิง: เนื้อหามาจาก "UpToDate"