Aeromedical equipment

Aeromedical equipment

🛠 หลักการสำคัญในการเตรียมอุปกรณ์ทางการแพทย์สำหรับการบิน

• ทีมแพทย์ต้อง เตรียม ตรวจสอบ และบรรจุอุปกรณ์ให้พร้อมก่อนออกเดินทาง รวมถึงออกซิเจน ยา ของใช้สิ้นเปลือง และเวชภัณฑ์ทั้งหมด
• ควรมี สำรองอย่างน้อย 50% ของอุปกรณ์/ออกซิเจน/ยาเพื่อรองรับการล่าช้าหรือ divert flight
• อุปกรณ์สำคัญต้องอยู่ใน hand-carry / cabin เพื่อไม่ให้ถูกเก็บใน cargo hold

---

📋 มาตรฐานและข้อกำหนดด้านความปลอดภัยของอุปกรณ์ (Safety & Certification)

การใช้เครื่องมือแพทย์บนอากาศยานต้องผ่านมาตรฐานความปลอดภัยหลายระดับ เช่น:

มาตรฐาน	ขอบเขต
IEC 601, IEC 513	ความปลอดภัยของอุปกรณ์ไฟฟ้าทางการแพทย์
ISO 10079-1	มาตรฐาน suction unit
RTCA DO-160C	การทดสอบความทนทานของอุปกรณ์บนเครื่องบิน
CE Mark (EU)	รับรองการใช้ทางการแพทย์ในยุโรป — ต้องไม่กระทบต่อคนไข้, ผู้ใช้ และระบบบิน

• ต้อง ไม่รบกวนสัญญาณอิเล็กทรอนิกส์เครื่องบิน (EMI) และทนต่อแรงสั่น ความกดอากาศ และอุณหภูมิบนเครื่อง
• การ “มาตรฐานอุปกรณ์” ยังแตกต่างในแต่ละประเทศ → มีแนวโน้มผลักดันให้เกิดการ standardization มากขึ้น

---

✅ Airway & Respiratory Equipment

---

🟦 Airway (การดูแลทางเดินหายใจ)

ระบบการแพทย์ฉุกเฉินทางอากาศจำเป็นต้องมี “ขีดความสามารถในการดูแลทางเดินหายใจแบบครบถ้วนสำหรับผู้ป่วยทุกช่วงอายุ” ซึ่งหมายถึง:

• ต้องมีอุปกรณ์สำหรับ endotracheal intubation ครบทุกรายการ
• รวมถึงอุปกรณ์ช่วยใส่ท่อ เช่น
• Bougie
• Introducer / Satin-slip introducer
• ทางเลือกอื่นแทนการใส่ท่อหลอดลม เช่น Laryngeal Mask Airway (LMA)

นอกจากนี้ การปฏิบัติงานจะต้องมี:

• อุปกรณ์,
• การฝึกอบรม,
• และ ความสามารถของบุคลากร

เพื่อให้สามารถทำ ขั้นตอนทางเดินหายใจขั้นยาก (Difficult Airway Procedures) ได้ เช่น:

• Rapid Sequence Intubation (RSI)
• การทำ Surgical Airway (เช่น cricothyrotomy)

กล่าวโดยสรุป — “ระบบขนส่งผู้ป่วยวิกฤตที่อยู่ในอากาศใด ๆ หากไม่มีความสามารถด้าน airway management อย่างเต็มรูปแบบ ก็ไม่ถือว่าเป็นระบบที่ปลอดภัยหรือสมบูรณ์”

---

🟦 Aspirators / Suction (อุปกรณ์ดูดเสมหะและสารคัดหลั่ง)

แม้ว่าในปัจจุบัน เครื่องดูดเสมหะ (suction pump) ทั้งชนิดไฟฟ้าและเครื่องกลจะได้รับการพัฒนาให้ดีขึ้นมาก
แต่ ประสิทธิภาพยังไม่เทียบเท่ากับระบบดูดที่ติดผนังในโรงพยาบาล (wall-mounted suction)

อย่างไรก็ตาม —
การดูดเสมหะและการเคลียร์สารคัดหลั่งในทางเดินหายใจอย่างมีประสิทธิภาพ ยังคงเป็นหัวใจสำคัญของการรักษาทางเดินหายใจ (airway management) ทั้งในภาคพื้นและบนอากาศยาน

---

✅ Oxygen (ออกซิเจน)

---

🟦 Oxygen (ระบบออกซิเจน)

• ออกซิเจนถือเป็นยาที่สำคัญที่สุด ในการขนส่งทางอากาศเกือบทุกเคส
• แม้ผู้ป่วยที่ดูเหมือน stable บนพื้นดิน เมื่ออยู่ที่ความสูง (altitude) ก็อาจเกิด hypoxia ได้
• ดังนั้น การมีระบบให้ออกซิเจนอย่างเพียงพอและต่อเนื่อง ถือเป็น “หัวใจหลัก” ของอากาศยานทางการแพทย์ทุกประเภท

🚨 ความท้าทายของการใช้ออกซิเจนบนอากาศยาน

• น้ำหนักของถังออกซิเจน (increased payload weight)
• ต้องมี จุดยึดถังที่ปลอดภัย (secure stowage) เพื่อกันไม่ให้ถังกลิ้ง กระแทก หรือหลุดในระหว่างบิน (ซึ่งอันตรายมาก)
• ความเสี่ยงไฟไหม้ / ระเบิด เนื่องจากออกซิเจนเป็น oxidizer
• ปริมาณจำกัด เมื่อเทียบกับระบบผนังใน ICU หรือ ER ของโรงพยาบาล
• ต้องวางแผนให้มี ปริมาณออกซิเจนเพียงพอ สำหรับทั้งผู้ป่วย และบางครั้งรวมถึงลูกเรือ ในกรณีฉุกเฉิน

นอกจากนี้ ต้องคำนึงถึง:

• เวลาบินจริง + เวลาเผื่อบินอ้อม (diversion)
• ความล่าช้า (delay) เช่น ภาคพื้น / fueling / immigration
• การคำนวณ flow rate × เวลาบิน เพื่อให้ทราบว่า ต้องใช้ถังกี่ลิตร/psi/จำนวน

---

🟦 แหล่งที่มาของออกซิเจน (Oxygen Supply Systems)

ระบบ	ข้อดี	ข้อจำกัด
1. ถังออกซิเจนอัดแรงดัน (Compressed Gas Cylinder)	ใช้แพร่หลายที่สุด, โครงสร้างง่าย, เปลี่ยนเร็ว	หนัก, หมดแล้วหมดเลย, ต้องคำนวณปริมาณสำรอง
2. ระบบออกซิเจนเหลว (LOX - Liquid Oxygen)	บรรจุปริมาณ O₂ ได้มากในขนาดเล็ก, ใช้ในเครื่องบินทหาร/EMS ขนาดใหญ่	หนักกว่า, ซับซ้อน, ต้องควบคุมอุณหภูมิ, มีกฎการบินจำกัด
3. Oxygen Concentrator (เครื่องผลิต O₂ จากอากาศ)	ให้ออกซิเจนได้ต่อเนื่อง ไม่ต้องขนถังจำนวนมาก	ต้องใช้ไฟฟ้าตลอดเวลา, ทำงานช้าลงที่ high altitude, ไม่เหมาะกับคนไข้ต้องการ FiO₂ สูง

---

✅ Ventilation / Respiratory Support

---

🟦 Manual Ventilation (การช่วยหายใจด้วยมือ)

• การช่วยหายใจด้วยมือ (Manual ventilation) โดยใช้อุปกรณ์ชนิด self-inflating bag เช่น Ambu หรือ Laerdal bag
  ยังคงเป็น “อุปกรณ์พื้นฐานที่จำเป็น” บนเครื่องบินหรือเฮลิคอปเตอร์ทุกลำที่รับเคลื่อนย้ายผู้ป่วย
• ข้อดี:
• น้ำหนักเบา
• ไม่ต้องใช้ไฟฟ้าหรือก๊าซ
• ใช้ได้ในภาวะเครื่องช่วยหายใจเสีย, หรือในภาวะ cardiac arrest
• ข้อจำกัด:
• ถ้าต้องบีบถุงเป็นเวลานาน → ทำให้เหนื่อยล้า (fatigue)
• ความสม่ำเสมอของ tidal volume/respiratory rate ควบคุมยาก
• ทีมแพทย์/พยาบาลต้องใช้มือสองข้าง ทำให้ไม่สามารถทำหัตถการอื่นขณะนั้นได้

---

🟦 Portable Mechanical Ventilators (เครื่องช่วยหายใจชนิดพกพา)

เครื่องช่วยหายใจเคลื่อนที่ (portable ventilator) ถือเป็นอุปกรณ์มาตรฐานของระบบขนส่งผู้ป่วยวิกฤตในปัจจุบัน โดยมีคุณสมบัติต้องมีดังนี้:

• ขนาดเล็ก (compact) และ ทนทาน (robust)
• ใช้งานได้ใน สภาพแวดล้อมอากาศยาน เช่น:
• แรงสั่นสะเทือน (vibration)
• ความกดอากาศต่ำ (altitude)
• อุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลงมาก
• ต้องสามารถทำงานได้ด้วย แบตเตอรี่ (battery-powered) ต่อได้นานพอ
• ต้องควบคุมค่าต่างๆ ได้ เช่น:

Parameter	ความหมาย
Tidal Volume (VT)	ปริมาตรลมต่อครั้ง
Respiratory Rate	จำนวนครั้งหายใจต่อนาที
Inspiratory Time	เวลาช่วงหายใจเข้า
PEEP	ป้องกัน alveolar collapse
Mode	ควรมีทั้ง Volume-control และ Pressure-control

---

🟦 Considerations for Ventilator Use in Aircraft

• ความสูงและการเปลี่ยนแปลงของความดันบรรยากาศ (barometric pressure) สามารถทำให้ tidal volume ที่ตั้งไว้บนเครื่องช่วยหายใจผิดเพี้ยนได้
• ปัญหานี้พบมากใน เครื่องรุ่นเก่า ที่ใช้ระบบ volume displacement คงที่
• เครื่องรุ่นใหม่ จะมีระบบ altitude compensation ที่คำนวณความดันรอบตัว เพื่อให้ tidal volume ที่จ่ายให้ผู้ป่วยยังคงเท่าเดิม

---

• ถ้าเครื่องช่วยหายใจขับเคลื่อนด้วยระบบที่ใช้ oxygen เป็นพลังงาน (oxygen-driven ventilators) จะทำให้ ปริมาณการใช้ออกซิเจนเพิ่มสูงมาก
• ดังนั้น ในการคำนวณปริมาณออกซิเจนบนอากาศยาน ต้องรวม O₂ ที่ใช้กับเครื่องช่วยหายใจ ไว้อย่างระมัดระวัง

---

✅ สรุป Ventilation

ประเด็น	ข้อควรรู้
Manual bag	ใช้งานง่าย พึ่งพาน้อย แต่ไม่เหมาะใช้ยาวนาน
Ventilator	ต้องรองรับสั่นสะเทือน, altitude, ใช้แบตเตอรี่, ปรับได้หลายค่า
Altitude	ส่งผลต่อ tidal volume ถ้าไม่ compensate
Oxygen	ถ้าใช้ ventilator แบบ oxygen-driven → O₂ หมดเร็ว

---

✅ Monitoring & Respiratory Parameters (การติดตามชีพจรและการหายใจ)

---

🟦 General Monitoring (การติดตามสัญญาณชีพพื้นฐาน)

• มาตรฐานการติดตามผู้ป่วยบนอากาศยาน (monitoring) ควรอยู่ในระดับเดียวกับ ICU หรือห้องฉุกเฉิน (ER/ED)
• อย่างน้อยต้องมี:
• ECG ต่อเนื่อง (continuous 3–5 lead ECG monitoring)
• ความดันโลหิตวัดแบบไม่รุกล้ำ (NIBP)
• Pulse oximeter ดู SpO₂ ตลอดเวลา
• End-tidal CO₂ (ETCO₂ / Capnography) ถ้าผู้ป่วยใส่ท่อช่วยหายใจหรือใช้เครื่อง ventilator
• ถ้าผู้ป่วยไม่คงที่ (unstable) อาจต้อง:
• ใส่ arterial line → invasive blood pressure monitoring
• ตรวจ arterial blood gas (ABG) หากอุปกรณ์เอื้ออำนวย

---

🟦 Pulse Oximetry (SpO₂ Monitoring)

• Pulse oximeter เป็นเครื่องมือสำคัญมากบนเครื่องบิน/เฮลิคอปเตอร์
• แต่มีข้อจำกัด เช่น:
• การสั่นสะเทือน/การเคลื่อนไหวเยอะ (motion artifact)
• ปลายมือปลายเท้าเลือดไปเลี้ยงน้อย / shock / hypothermia → อ่าน SpO₂ ไม่ได้
• แสงแดดจ้าในเครื่องบินหรือระหว่างลำเลียง → ทำให้ค่าคลาดเคลื่อนได้
• ที่ระดับความสูง ความดันออกซิเจนในถุงลม (PAO₂) ลดลง → SpO₂ อาจต่ำลง แม้ผู้ป่วยจะดู stable ก่อนบิน

---

🟦 Capnography (End-Tidal CO₂)

• Capnography / ETCO₂ monitoring มีบทบาทสำคัญมากใน aeromedical transport โดยเฉพาะ:
• ยืนยันว่าใส่ท่อหลอดลม (ET tube) ถูกตำแหน่ง
• ใช้ดู ประสิทธิภาพการระบาย CO₂ / ภาวะ hypoventilation / hyperventilation
• เครื่องแบบ sidestream capnograph ที่ดูดอากาศผ่านสายเล็ก ๆ:
• อาจได้รับผลกระทบจาก ความดันบรรยากาศที่เปลี่ยน (altitude)
• จึงควร calibrate หรือปรับค่า สำหรับการใช้งานที่ high altitude

---

🟦 Invasive Blood Pressure Monitoring

• ถ้าผู้ป่วยมี arterial line อยู่แล้ว (สำหรับ invasive BP monitoring):
• ต้อง ยึดสายให้แน่นหนา เพื่อป้องกันดึงหลุดขณะเคลื่อนย้าย/สั่นสะเทือน
• ก่อนบิน ควร zero transducer กับความดันบรรยากาศภายนอก (atmospheric pressure / cabin pressure)
• ที่ความสูงมาก ๆ หรือ cabin pressure เปลี่ยน → zero point ของเครื่องวัดอาจเปลี่ยนได้
• เครื่องบางรุ่นจึงมีระบบ compensation สำหรับ flight environment

---

✅ สรุป monitoring

ระบบ	ต้องมี	ข้อควรระวัง
ECG	Continuous 3–5 lead	ตรวจสายอย่างสม่ำเสมอ เพราะ vibration
NIBP	ใช้ cuff automatic	อาจ error ตอนสั่นมากหรือ vasoconstriction
SpO₂	ใช้ทุกเคส	สั่น/เย็น/แสง/Altitude ทำให้ค่า drop
ETCO₂	ใช้ในผู้ใส่ท่อ/vent	Sidestream ต้อง calibrate สำหรับ altitude
Arterial Line	สำหรับ unstable	Secure ให้ดี + zero ก่อนบิน

---

✅ 1. Suction / Aspirators (อุปกรณ์ดูดเสมหะและสารคัดหลั่ง)

🟦 ระบบ Suction ในอากาศยาน

• ถึงแม้ว่าเครื่องดูดเสมหะทั้งแบบไฟฟ้าและแบบกลไกในปัจจุบันจะมีประสิทธิภาพดีขึ้นมาก
  แต่ก็ยังไม่สามารถเทียบเท่ากับระบบ suction ติดผนังของโรงพยาบาลได้
• อย่างไรก็ตาม การดูดเสมหะและการเคลียร์ทางเดินหายใจอย่างมีประสิทธิภาพ ยังคงเป็นหัวใจสำคัญของ airway management
  ทั้งในเฮลิคอปเตอร์และเครื่องบินลำเลียงผู้ป่วย
• ระบบ suction บนอากาศยานต้องมีคุณสมบัติดังนี้:
  ✅ พกพาได้ (portable)
  ✅ ยึดติด/ติดตั้ง securely mount เพื่อไม่ให้หลุดหรือกระแทกระหว่างบิน
  ✅ ทำงานได้แม้มีแรงสั่นสะเทือน (airframe vibration)
  ✅ ทนต่อความดันต่ำจาก altitude
  ✅ ใช้ได้ในพื้นที่จำกัดของ cabin
• ควรมี manual suction (เช่น Yankauer + hand suction pump) ติดไว้เสมอ
  เพื่อใช้ในกรณีที่ระบบไฟฟ้าหรือ suction หลักขัดข้อง

---

✅ 2. Power Supply & Electrical Considerations (ระบบไฟฟ้าในอากาศยาน)

🟦 ระบบจ่ายไฟฟ้าในเครื่องบิน/เฮลิคอปเตอร์สำหรับอุปกรณ์แพทย์

• อุปกรณ์ทางการแพทย์ เช่น ventilator, monitor, infusion pump, syringe pump
  ต้องอาศัยแหล่งพลังงานไฟฟ้าที่เสถียรและปลอดภัย
• ปกติ ระบบไฟของอากาศยานให้ได้ 2 แบบ:

ประเภทไฟ	ค่า
28V DC	เครื่องบิน/เฮลิคอปเตอร์ส่วนใหญ่
115V / 400 Hz AC	มาตรฐานระบบไฟของเครื่องบินขนาดใหญ่ (airline/jet)**

• ในทางกลับกัน อุปกรณ์ทางการแพทย์มักใช้:

แรงดันที่ใช้ในอุปกรณ์แพทย์	ตัวอย่างอุปกรณ์
220–240V AC (ไทย/ยุโรป)	Ventilator แบบ ICU, infusion pump
110V AC (อเมริกา/ญี่ปุ่น)	Defibrillator, suction motor
12V DC หรือ Battery	Monitor พกพา, Syringe Pump

• ดังนั้นจึงต้องใช้:
  ✅ Inverter (DC → AC)
  ✅ Converter (แปลง AC เป็นแรงดันที่อุปกรณ์ใช้)
  ✅ หรือ ใช้แบตเตอรี่ในตัว (internal battery)

⚠ สิ่งที่ต้องระวังเป็นพิเศษ

ความเสี่ยง	วิธีป้องกัน
ไฟกระชาก (power surge)	ใช้ surge protector หรือ power conditioner
สายไฟหลุด/สะดุดคนเดิน	ต้องยึดสายให้แน่น ไม่พาดทางเดิน
เสียบหลายเครื่องใน inverter ตัวเดียว → overload	ตรวจ watt & amp limit ก่อนเสียบ
ไฟดับในเครื่องบิน/Helicopter engine failure	Critical devices ต้องมีแบตสำรอง เช่น ventilator ≥ 2–4 ชม.

---

✅ 3. การยึดอุปกรณ์ (Securing Equipment / Crashworthiness)

• เครื่องมือทุกชิ้นต้อง ยึดให้มั่นคง (secured) เพื่อทนแรงจาก:
• Turbulence (แรงสั่น)
• Hard landing
• Crash forces
• ตามมาตรฐานอากาศยาน (เช่น FAA/EASA/HFEMS):

ทิศทางแรง	ต้องทนได้
Forward (ด้านหน้า)	9 G
Lateral (ซ้าย/ขวา)	3 G
Vertical (กดลง)	6 G

• การใช้ แค่ Velcro ผูก/แปะอุปกรณ์ถือว่า ไม่เพียงพอ
  ต้องใช้:
  ✅ แผงล็อก (locking rails)
  ✅ สาย strap ระบบ aviation-grade
  ✅ Mounting bracket ที่ยึดกับโครงเครื่อง (airframe)

---

✅ 4. Infusion Devices & Drug Delivery Systems (เครื่องให้สารน้ำและยา)

🟦 การให้สารน้ำและยาในอากาศยาน

• การให้สารน้ำทางหลอดเลือด (IV infusion) ถือเป็นเรื่องปกติในผู้ป่วยวิกฤตที่ต้องเคลื่อนย้าย
• แต่ระบบ ให้สารน้ำแบบหยดด้วยแรงโน้มถ่วง (gravity set) มักใช้ไม่ได้ผลในเครื่องบินและเฮลิคอปเตอร์ เพราะมี:
• แรงสั่นสะเทือน
• การเอียง/เปลี่ยนมุมของสาย IV
• ความดันบรรยากาศเปลี่ยน → flow rate เปลี่ยน

➡️ ดังนั้นจึงต้องใช้ infusion pump หรือ syringe pump เพื่อควบคุมอัตราการไหลของยาและสารน้ำอย่างแม่นยำ โดยเฉพาะเมื่อให้ยา:

• Vasopressor / inotrope (เช่น norepinephrine, dopamine)
• Sedative / analgesic
• Insulin / prostaglandin / magnesium sulfate

---

• Syringe pump ต้อง:
  ✅ ใช้ แบตเตอรี่ได้ตลอดช่วงเวลาบิน + มีสำรอง
  ✅ ติดตั้ง/ยึดให้แน่น ไม่ให้เครื่องหล่นหรือหลุดออกจาก rail
  ✅ สาย IV/สายยาควร จัดเก็บให้ไม่พัน/ตึง/เกี่ยวสิ่งใด ระหว่างย้ายผู้ป่วย

---

🟦 ข้อควรระวังที่สำคัญ

ประเด็น	สิ่งที่ต้องระวัง
แรงดันลด (altitude)	หยดสารน้ำ (gravity) ช้าลง, หรืออาจไหลเร็วผิดปกติ
Air bubble	ฟองอากาศในสาย IV ขยายตัวตาม Boyle’s Law → ต้องไล่อากาศก่อนขึ้นบิน
เครื่อง vibrate	สายหลุด/เข็มตำผิดตำแหน่ง ต้อง secure ทั้งสายและ catheter
แบตเตอรี่หมด	Pump ต้องมี backup หรือ power supply จาก aircraft

---

✅ 5. Defibrillation & Cardiac Devices (เครื่องช็อกไฟฟ้า, Monitor-Defibrillator)

🟦 เครื่อง Defibrillator / Monitor ในการขนส่งผู้ป่วยทางอากาศ

• เครื่อง defibrillator บนอากาศยานควรมีคุณสมบัติ:
  ✅ Biphasic shock (ใช้พลังงานน้อยกว่า monophasic, ทำให้ภาวะแทรกซ้อนน้อยกว่า)
  ✅ ใช้ได้ทั้ง Manual mode + AED (Automatic External Defib)
  ✅ รวมระบบ monitor ECG + SpO₂ + NIBP ในตัว
  ✅ ถ้าเป็นรุ่นก้าวหน้า → มี Transcutaneous pacing (TCP) กระตุ้นหัวใจชั่วคราวได้
• ต้อง ยึดอุปกรณ์ให้แน่น (secure mount) และต้องทน:
• แรงสั่น (vibration)
• สนามแม่เหล็ก/คลื่นวิทยุของเครื่องบิน (EMI)
• ความดันต่ำบนที่สูง (altitude effects)

---

🛑 ข้อควรระวังเรื่อง Defibrillation บนเครื่องบิน/เฮลิคอปเตอร์

ความเสี่ยง	วิธีป้องกัน
เครื่องช็อกไฟฟ้าส่งกระแสเข้าระบบ avionics	ให้ นักบินทราบก่อน defib + “Stand clear of cockpit controls”
ระหว่าง shock เกิด spark + oxygen leak	ปิด oxygen flow ใกล้ตัวผู้ป่วย, ห้าม O₂ pooling ใกล้ defib pads
ลูกเรือถูกไฟช็อก	ใช้ถุงมือแห้ง + แจ้ง “all clear” ก่อนกด shock

---

✅ 6. Ventilators in Aeromedical Transport (รายละเอียดเชิงลึกเกี่ยวกับเครื่องช่วยหายใจ)

🟦 คุณสมบัติเครื่องช่วยหายใจ (Ventilator) ที่ใช้ในการขนส่งทางอากาศ

เครื่องช่วยหายใจในอากาศยาน ต้องทนต่อสภาพแวดล้อมที่แตกต่างจาก ICU บนพื้นดิน และต้องมีคุณลักษณะ:

✔ ให้ tidal volume และ airway pressure ได้คงที่ แม้จะเจอ:

• การสั่นสะเทือน (vibration)
• ความดันบรรยากาศลดลงจาก altitude
• อัตราการไหลออกซิเจนที่ไม่สม่ำเสมอ

✔ พกพาได้ น้ำหนักเบา (portable & lightweight)
✔ ยึดติดแน่น (crashworthy mount) ทนต่อแรงกระแทก
✔ ใช้ได้กับระบบไฟของอากาศยาน (28V DC หรือ 115V/400Hz AC)
✔ ต้องมีแบตเตอรี่ภายใน (internal battery) ใช้งานได้นาน 2–4 ชั่วโมงเผื่อกรณีฉุกเฉิน
✔ โหมดที่ควรมี:

Mode	ความหมาย
Volume Control Ventilation (VCV)	ตั้ง tidal volume ตายตัว เครื่องปรับ pressure ตาม
Pressure Control Ventilation (PCV)	ตั้ง pressure คงที่ เครื่องปล่อย volume ตามฟิสิกส์ปอด
Assist / Control (A/C)	ผู้ป่วยเริ่มหายใจ เครื่องช่วยให้เต็ม volume หรือ pressure
SIMV	ให้เครื่องช่วยบางครั้ง + อนุญาตให้คนไข้หายใจเองแทรก
PSV / NIV	ใช้ช่วยหายใจแบบ mask โดยไม่ต้องใส่ท่อ (non-invasive ventilation)

---

🛑 ปัญหาเฉพาะของ ventilator เมื่ออยู่บนที่สูง (Altitude Physiology + Ventilator)

• เมื่อความดันบรรยากาศลดลงที่ระดับความสูง (เช่น 8,000 ft):
  ⚠ FiO₂ ที่ออกมาจากเครื่องช่วยหายใจลดลง แม้ตั้งไว้ 100% — เพราะแรงดันขับน้อย
  ⚠ Tidal volume อาจออกมากกว่าที่ตั้งไว้ ใน ventilator รุ่นเก่า (เพราะ volume ขยายตัวตาม Boyle’s Law)
  ⚠ Cuff ของ endotracheal tube ขยายตัว → เพิ่มความดัน → เสี่ยง tracheal injury
  ⚠ Pneumothorax เดิมอาจขยายตัวหรือแตกเป็น tension pneumothorax

ปรากฏการณ์	กลไก	ผลลัพธ์
Boyle’s Law	P ↓ → V ↑	ลมใน cuff / pneumothorax ขยายตัว
PAO₂ ↓	Altitude	เกิด hypoxia แม้ FiO₂ เท่าเดิม
Ventilator miscalibration	No altitude compensation	Tidal volume ผิดพลาด

✅ แนวทางป้องกัน:

• ใช้ ETT cuff แบบเติม saline แทนอากาศ
• ระบายลม (decompress) pneumothorax → ใส่ chest tube ก่อนบิน
• ใช้ ventilator รุ่นที่มี altitude compensation
• ตั้ง alarm tidal volume ให้เหมาะกับ cabin pressure

---

🟦 Oxygen Consumption & Ventilator Choices

• เครื่องช่วยหายใจบางรุ่นใช้ oxygen เป็นพลังงานขับ (oxygen-driven ventilators) →
  ❗ กิน O₂ มากจนถังหมดเร็วมาก
• ระบบ air-mix / blender ที่ดึงอากาศจาก cabin มาผสมเพื่อลดการใช้ O₂ ช่วยยืดระยะเวลาใช้ออกซิเจน
  แต่ ข้อเสียคือ FiO₂ ที่ได้อาจไม่คงที่ โดยเฉพาะ ถ้าความดันใน cabin ต่ำ (เช่น 8,000 ft)

---

✅ 7. Stretcher Systems & Equipment Mounting (เปล, การยึดอุปกรณ์, ความปลอดภัยในการขนส่งผู้ป่วย)

• เปล (stretcher) ที่ใช้ในอากาศยานต้องมีคุณสมบัติ:
  ✅ เบาแต่แข็งแรง (lightweight yet strong)
  ✅ เข้ากับระบบ “loading / rail” ของเครื่องได้พอดี
  ✅ มีสายรัดผู้ป่วย 4 หรือ 5 จุด (4- or 5-point harness)
  ✅ ให้แพทย์เข้าถึงศีรษะ หน้าอก ช่องท้อง แขน ขา ได้โดยไม่ต้องดึงตัวผู้ป่วยออก
• อุปกรณ์ทุกชิ้นที่ยึดติดกับเปลหรือ cabin ต้องทนต่อแรงกระแทกขั้นต่ำ:
  9 G (ไปข้างหน้า), 3 G (ด้านข้าง), 6 G (แนวดิ่ง)

---

✅ 8. Neonatal & Paediatric Transport Equipment (อุปกรณ์สำหรับทารกและเด็ก)

การเคลื่อนย้ายทารกแรกเกิดและเด็กเล็กเป็นหนึ่งในภารกิจที่ ซับซ้อนและเสี่ยงสูงที่สุด ในงาน aeromedical เพราะ:

✔ เด็กเล็กไวต่อ

• ความเย็นหรือความร้อน (thermoregulation ยังไม่ดี)
• ออกซิเจนมากเกิน / น้อยเกิน (hyperoxia / hypoxia)
• แรงสั่นสะเทือนและเสียงรบกวน

✔ จำเป็นต้องใช้อุปกรณ์เฉพาะ เช่น

• Transport incubator (ตู้อบเคลื่อนที่)
• Neonatal ventilator ที่ควบคุม tidal volume ต่ำมาก (2–8 mL)
• เครื่องให้สารน้ำ/ยา (infusion pump) ที่แม่นยำ ระดับไมโครลิตร/ชั่วโมง

---

🟦 Incubators (ตู้อบเด็กสำหรับเคลื่อนย้ายทางอากาศ)

• ตู้อบเคลื่อนย้ายผู้ป่วยเด็ก (Transport incubator) ต้อง:
  ✅ รักษาอุณหภูมิให้อบอุ่นคงที่ (≈ 34–37°C)
  ✅ มีระบบควบคุมความชื้น
  ✅ ลดแรงสั่นสะเทือน (shock absorption)
  ✅ เปิดฝา / ช่องดูแลเพื่อ suction, intubation, ให้ยา ได้โดยไม่ต้องย้ายเด็กออก
• แต่มีข้อจำกัด:
  ⚠ น้ำหนักมาก 80–120 กก. (รวม oxygen + ventilator + power inverter)
  ⚠ ใช้ไฟจาก เครื่องบินหรือแบตเตอรี่สำรอง
  ⚠ ต้อง ยึดติดกับ aircraft floor/rail system อย่างแน่นหนา ตามมาตรฐาน 9G forward

---

🟦 Neonatal Oxygen Risks

• ในทารกแรกเกิด โดยเฉพาะ premature infants
  ⚠ การให้ออกซิเจนมากเกินไป → เสี่ยง Retinopathy of Prematurity (ROP) → สูญเสียการมองเห็นถาวรได้
• ดังนั้นต้อง:
  ✅ ใช้ O₂ blender ปรับสัดส่วน O₂ + air
  ✅ เฝ้าระวัง SpO₂ เป้าหมายโดยทั่วไป: 88–94% (preterm)
  ✅ ให้ออกซิเจนแบบมี humidifier เพื่อป้องกันทางเดินหายใจแห้ง

---

✅ 9. ECMO Transport Equipment (Extracorporeal Membrane Oxygenation)

🟦 การขนส่งผู้ป่วย ECMO (Extracorporeal Life Support)

ภารกิจนี้ถือว่าเป็นระดับ “highest acuity transport” เพราะ:

✔ ต้องใช้อุปกรณ์เฉพาะ:

ส่วนประกอบ	อธิบาย
ECMO Pump	Roller หรือ centrifugal pump
Oxygenator	Membrane exchanger ใช้ O₂ / ดึง CO₂
Heater Unit	รักษาอุณหภูมิเลือด
Tubing Circuit	ท่อเลือด → ต้องปิดสนิท ห้ามมีฟองอากาศ
Backup Power	UPS, inverter, แบตเตอรี่สำรอง

✔ ทีมแพทย์ต้องมี แพทย์ + perfusionist + nurse
✔ ต้องมี O₂ และ power supply ไม่ขาดแม้ 1 วินาที
✔ เสี่ยงอันตรายจาก:

• Vibration → circuit หลุด
• Altitude → ฟองอากาศขยายตัว
• Cabin space แคบ → เคลื่อนไหวยาก
• Hemodynamic crash → ต้อง standby blood & vasopressor

---

✅ 10. Redundancy & Safety Principles (หลักสำคัญด้านความปลอดภัย)

🟦 หลัก “Redundancy” ใน Aeromedical Transport

— คือแนวคิดว่า “ไม่มีเครื่องมือใดเครื่องมือเดียวที่ถ้าพังแล้วทำให้คนไข้เสียชีวิตได้”

✅ ต้องมีสำรองของทุกอย่างที่จำเป็น:

อุปกรณ์	สำรองที่ต้องมี
Ventilator	Ambu bag + O₂
Oxygen	ถังหลัก + ถังสำรอง
Monitor/Pump	Battery backup
Airway	ET tube เบอร์รอง + LMA + surgical airway set
Power	DC/AC + battery + inverter

---

✅ 11. Patient Loading, Unloading & Securing (การย้ายผู้ป่วยขึ้น-ลงเครื่อง & การตรึงผู้ป่วย)

• ช่วงเวลา “ย้ายผู้ป่วยขึ้น-ลงเครื่อง” ถือว่าเสี่ยงที่สุด เพราะ:
• ใบพัดเฮลิคอปเตอร์ (rotor) หรือใบพัดเครื่องบิน (propeller) อาจยังหมุนอยู่
• พื้นที่จอดอาจไม่เรียบ/ลื่น/มืด
• มีความเสี่ยงสายแพทย์พันขา, อุปกรณ์ตกหล่น, ทีมสะดุด
• ดังนั้นต้อง:
• ล็อก stretcher ให้แน่นกับระบบ rail หรือ floor mount ของเครื่อง
• รัดสายรัดผู้ป่วยแบบ 4 หรือ 5 จุด (4-/5-point harness) ทุกเส้น
• ทีมเคลื่อนย้ายต้องเดิน ก้มต่ำ, ไม่วิ่ง, ไม่ยกของสูงเหนือศีรษะใกล้ใบพัด

---

🛑 สิ่งที่ต้องระวังขณะย้ายผู้ป่วยขึ้น-ลงเครื่อง

ความเสี่ยง	วิธีป้องกัน
ชน rotor หรือ propeller	เข้าเครื่องจากด้านหน้า/ด้านข้างที่นักบินอนุญาตเท่านั้น
Stretcher หลุด rail	ตรวจระบบล็อกทุกครั้งก่อนยกตัว
สาย IV/ventilator ดึงตึง	จัดสายให้หลวมเล็กน้อยและยึดกับเปล
อุปกรณ์ตกจากเปล	ใช้สาย strap หรือ net สำหรับยึด monitor/pump
กลุ่มคน/ญาติเข้าใกล้มุมอับ	เจ้าหน้าที่ ground control ต้องกันพื้นที่

---

✅ 12. Infection Control & Cleaning (การควบคุมการติดเชื้อในอากาศยาน)

Cabin ของเครื่องบินและเฮลิคอปเตอร์คือ พื้นที่ปิดและคับแคบ → เชื้อโรคแพร่กระจายได้ง่าย

หลังเสร็จภารกิจ ต้อง:
✔ ทำความสะอาดพื้นผิวทั้งหมด – เปล, rail, เสา IV, belt, oxygen mask
✔ เช็ดอุปกรณ์ เช่น monitor, ventilator, suction ด้วย น้ำยาฆ่าเชื้อระดับโรงพยาบาล
✔ ถ้ามีเลือด/สารคัดหลั่ง → ใช้ chlorine-based disinfectant

กรณี โรคติดเชื้อรุนแรง เช่น:

• วัณโรค (TB)
• ไข้เลือดออกชนิดรุนแรง (Ebola, Lassa)
• COVID-19

จะต้อง:

• ใช้ PPE เต็มรูปแบบ
• ใช้ HEPA filter ใน ventilator หรือ isolation pod
• จำกัดบุคลากรให้เหลือน้อยที่สุดเท่าที่จำเป็น

---

✅ 13. Equipment Maintenance & Pre-Flight Checks (การตรวจสอบอุปกรณ์ก่อนบิน)

ก่อนเริ่มบินทุกครั้ง ต้องมี pre-flight equipment checklist ครบถ้วน:

รายการ	ต้องตรวจสอบ
O₂ tank	ความดันเหลือเท่าไหร่? เพียงพอสำหรับเที่ยวบิน + reserve หรือไม่
Battery	Ventilator, monitor, syringe pump ต้องเกิน 75% หรืออยู่ในค่าปลอดภัย
ยา & airway kit	ETT, LMA, bougie, RSI drugs, adrenaline, sedative ครบหรือไม่
Ventilator & suction	เปิดดูการทำงาน, alarm, leak test
Monitor	ECG, NIBP, SpO₂, ETCO₂ ใช้งานได้ / calibration OK
เปล & สายรัด	ล็อกดี ไม่มีรอยขาด, harness ทำงานสมบูรณ์

หลังจากเช็ค → ต้อง ลงชื่อ (sign) ใน checklist → เพื่อความรับผิดชอบ (accountability) และเป็นหลักฐานทางกฎหมาย หากมีเหตุการณ์ผิดพลาด

---

✅ บทสรุป (Final Summary)

หัวข้อ	แก่นสำคัญ
Airway	ต้องพร้อม ET tube, LMA, RSI drugs, suction
Oxygen	แหล่ง O₂ จำกัด → วางแผนคำนวณล่วงหน้า + สำรอง
Ventilator	ต้อง compensated altitude + battery + secure mount
Monitoring	ECG, NIBP, SpO₂, ETCO₂ ขั้นต่ำสำหรับผู้ป่วย ventilated
Equipment securing	ยึดให้ทนแรง 9G/6G/3G ตามหลัก crashworthiness
Neonatal	ใช้ incubator, ventilator tidal volume ต่ำ, FiO₂ ต้องระวัง ROP
ECMO	ต้องมี perfusionist, power redundancy, shock-resistant mounting
Infection control	ทำความสะอาดทุกเที่ยวบิน + PPE ใน infectious case
Safety	ไม่มี single point of failure → ต้องมีของสำรองทุกอย่าง

---