วันอาทิตย์ที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2568

Viral Encephalitis In children

Viral Encephalitis In children

นิยามสำคัญ

Encephalitis = การอักเสบของสมอง → มี neurologic dysfunction + หลักฐานของ CNS inflammation
เช่น AMS, ชัก, focal deficits + CSF pleocytosis / EEG abnormal / MRI compatible with encephalitis

จุดแยกจาก meningitis = abnormal brain function
ถ้ามีทั้ง meningeal sign + encephalopathy → “meningoencephalitis”

Post-infectious / Autoimmune encephalitis ต้องแยกด้วย neuroimaging + autoantibodies

🧠 Pathogenesis (เข้าใจง่าย)

Mechanism

ตัวอย่างเชื้อ

จุดเด่น

Direct invasion ของสมองผ่าน bloodstream / peripheral nerves

HSV-1, HSV-2, Enterovirus, Arbovirus

PCR มักพบเชื้อใน CSF

Post-infectious immune-mediated

ADEM, Anti-NMDA

ประวัติติดเชื้อมาก่อน 1–4 สัปดาห์, IgG/autoantibody

TLR3 deficiency → เสี่ยง HSV-1 encephalitis (เด็กบางราย)

🌍 Epidemiology

  • Incidence: 4–10/100,000/ปี
  • มากใน อายุน้อย <1 ปี
  • พบบ่อยใน ปลายฤดูร้อน–ต้นฤดูใบไม้ร่วง (enterovirus, arbovirus)
  • จำนวนเคสลดลงหลังวัคซีน polio, measles, mumps, VZV แต่ autoimmune encephalitis พบมากขึ้น

40% ต้องเข้า PICU, median LOS ~16 วัน

🔎 Etiology — เชื้อที่พบบ่อยในเด็ก

Top causes (จาก multicenter studies)

อันดับ

สัดส่วนประมาณ (%)

Enterovirus

10–20%

Parechovirus

10%

HSV-1/2

5–6%

Influenza virus

~5%

Mycoplasma pneumoniae

~6%

เชื้อ ไวรัส มากที่สุด
เชื้อ non-viral ต้องนึกถึงในราย atypical หรือ severe

รายละเอียดเชื้อสำคัญ

1. HSV encephalitis

  • พบ ~5% ของ pediatric cases
  • Imaging temporal lobe involvement
  • High morbidity → ต้อง ให้ Acyclovir ทันที แม้ยังไม่ confirm

2. Enterovirus / Parechovirus

  • เด่นในฤดูร้อน–ต้นฤดูใบไม้ร่วง
  • เด็กทารกมีความรุนแรงมากกว่า

3. Arbovirus (ขึ้นกับพื้นที่)

  • La Crosse virus → เด็ก 5–9 ปี, ชักบ่อย
  • WNV เด็กพบได้น้อยแต่รุนแรง

4. Respiratory viruses

RSV, hMPV, Adenovirus, Parainfluenza, SARS-CoV-2 → สัดส่วนรวม ~5%

5. Other viral zoonosis (ขึ้นกับ geographic risk)

  • Japanese encephalitis virus (Asia, รวมไทย)
  • Rabies (หลังสัตว์กัด)

เชื้อ non-viral ที่ต้องแยก

  • Mycoplasma pneumoniae
  • Lyme disease / Bartonella
  • TB, Listeria

ถ้ามี extra-CNS symptoms (pneumonia, rash, LN) → นึกถึงกลุ่มนี้ด้วย

Clinical features, Evaluation, Diagnosis, DDx

1. นิยามและคำศัพท์สำคัญ

Encephalitis

  • Inflammation ของ brain parenchyma
  • ต้องมีทั้ง

1.       neurologic dysfunction

§  AMS ≥24 ชม. (ลดระดับรู้สึกตัว, personality/behavior change, แปลกไปจากเดิม)

§  seizure

§  focal neurologic sign (CN palsy, weakness, abnormal movement ฯลฯ)

2.       หลักฐาน CNS inflammation

§  CSF pleocytosis

§  หรือ MRI/EEG เข้ากับ encephalitis

แยกจากคำอื่น

  • Meningitis – meningeal inflammation → fever, headache, photophobia, neck stiffness
  • Meningoencephalitis – มีทั้ง meningitis + encephalitis
  • Encephalomyelitis – encephalitis + myelitis
  • Rhombencephalitis – brainstem encephalitis → ataxia, tremor, CN involvement, autonomic instability, respiratory abnormal, shock, coma
  • Myelitis – spinal cord → weakness, bowel/bladder dysfunction, tone/reflex เปลี่ยน
  • Radiculitis – nerve root → shooting pain, dysesthesia, hyporeflexia
  • Encephalopathy – brain dysfunction โดยไม่มีการอักเสบของสมอง
    • เช่น metabolic, hypoxia, drug/toxin, organ failure, systemic sepsis

Key point: “Abnormal brain function” = ตัวแยกใหญ่ระหว่าง encephalitis กับ pure meningitis

2. Clinical Features

โดยนิยามต้องมี ไข้ + neurological dysfunction

อาการที่พบบ่อย (โดยรวมทุกวัย)

  • Fever: 75–80%
  • Seizure: 50–75%
  • Irritability / behavioral change: ~55%
  • Focal neurologic signs: 50–60%
  • Decreased consciousness: 45–55%
  • อาการร่วม: headache, N/V, photophobia, movement disorder, ataxia, SIADH, cardiorespiratory failure (รายรุนแรง)

Neonates และ young infants

  • อาการมัก ไม่จำเพาะ:
    • fever หรือ hypothermia
    • poor feeding, irritability, lethargy
    • seizure
    • decreased perfusion ถ้ามี disseminated viral infection (HSV, enterovirus, parechovirus)
  • ต้องคิดถึง encephalitis ทุกครั้งที่มี sepsis-like + seizure/AMS

Children & Adolescents

  • ไข้ + combination ของ:
    • psychiatric / behavioral change, emotional lability
    • movement disorder, ataxia
    • focal deficit (paresis, cranial nerve defect)
    • seizure, status epilepticus
    • stupor, coma
  • ภาวะแทรกซ้อนรุนแรง: cerebral edema, SIADH, respiratory/cardiac failure

3. Initial Approach & Evaluation Overview

3.1 ขั้นตอนแรก (ED / PICU)

1.       ABC ก่อน

o   Airway, Breathing, Circulation

o   จัดการ respiratory/circulatory compromise ทันที

2.       Seizure control

o   ตาม protocol status epilepticus ในเด็ก

3.       หลังพ้นภาวะฉุกเฉิน → เริ่ม systematic workup

o   ประวัติ + ตรวจร่างกายละเอียด

o   Labs routine

o   LP (ถ้าไม่มีข้อห้าม)

o   Neuroimaging (MRI preferred)

o   EEG เร็วที่สุดเท่าที่ทำได้

เป้าหมายหลักของการประเมิน:

  • แยกกลุ่ม: acute viral encephalitis vs meningitis vs autoimmune encephalitis vs ADEM vs toxic-metabolic encephalopathy ฯลฯ
  • ระบุเชื้อจำเพาะให้ได้ (มีผลต่อ treatment, prognosis, public health)

4. ประวัติและการตรวจร่างกายที่ช่วยชี้สาเหตุ

4.1 ประวัติสำคัญ

  • Travel within 2–3 สัปดาห์ + season (arbovirus, JE, enterovirus)
  • Animal / insect exposure (ยุง, เห็บ, สุนัข, ค้างคาว ฯลฯ)
  • แหล่งน้ำ, swimming (free-living amoeba)
  • Vaccine history (MMR, VZV, JE)
  • Immune status (HIV, immunosuppressive drug)
  • drug/toxin exposure
  • โรคประจำตัวทาง metabolic / genetic

4.2 ตรวจร่างกาย

  • Neuro exam เต็มรูปแบบ (mental status, CN, motor/sensory, cerebellar, reflex, fundus, GCS)
  • Skin / rash มีค่า diagnostic:
    • Vesicular rash → neonatal HSV
    • HFMD lesions → enterovirus A71
    • Maculopapular + mosquito exposure → WNV ฯลฯ
    • Petechial / vasculitic rash → rickettsia

5. Laboratory Evaluation

5.1 Routine blood tests (ควรทำทุกราย)

  • CBC + diff + platelet
  • Electrolytes, glucose, BUN/Cr
  • LFTs
  • Coagulation
  • Blood culture

Clues จาก blood tests:

  • Neutropenia → Colorado tick fever, ehrlichiosis, neonatal HSV, measles, rickettsial
  • Thrombocytopenia → rickettsial, ehrlichiosis, neonatal HSV
  • Eosinophilia → parasitic infection (Toxocara, Trichinella ฯลฯ)
  • Hyponatremia/SIADH → rickettsia, EEE, SLE virus, HSV, TB meningitis

5.2 CSF Analysis (LP)

ควรทำในทุกรายที่สงสัย encephalitis ถ้าไม่มีข้อห้าม (sign impending herniation → CT/MRI ก่อน)

ส่ง CSF:

  • Cell count + diff
  • Protein, glucose
  • Gram stain + bacterial culture
  • PCR: HSV, enterovirus, parechovirus at minimum
  • เพิ่มเติมตามระบาดวิทยา (VZV, TB, fungal, etc.)

CSF pattern typical viral encephalitis

  • WBC: 0–500 cells/µL, มัก lymphocytic, แต่ช่วงแรก 24–48 ชม. อาจ neutrophilic
  • Protein: ปกติหรือ mildly elevated (<150 mg/dL)
  • Glucose: ปกติ (>50% blood glucose)
  • ไม่มี RBC ยกเว้น traumatic tap; ถ้ามี RBC ใน non-traumatic tap → นึกถึง hemorrhagic/necrotizing encephalitis (HSV, EEE, La Crosse, amoeba)

Important caveats

  • 10–20% อาจ CSF ปกติครั้งแรก (early stage, neonates, parechovirus, enterovirus, immunocompromised)
  • CSF ของ TB meningitis: protein สูงมาก >200, glucose ต่ำมาก <10 mg/dL → มากกว่าที่เห็นใน viral encephalitis ทั่วไป

5.3 Evaluation for other encephalopathy causes

ควรทำเพื่อ exclude mimics:

  • CSF Gram/AFB stain, culture (bacterial/TB)
  • Serum ammonia, lactate, pH (IEM, metabolic)
  • Urine/serum tox screen
  • Autoimmune panel ตามข้อบ่งชี้: anti-NMDAR, VGKC, anti-MOG ฯลฯ

6. การระบุเชื้อ (Pathogen Identification)

6.1 CSF-based tests

  • Multiplex PCR panel (FilmArray Meningitis/Encephalitis)
    • ครอบคลุม HSV1/2, VZV, CMV, HHV-6, enterovirus, parechovirus, bacteria และ Cryptococcus
    • ต้องใช้ร่วมกับ culture ปกติ
    • ระวัง sensitivity HSV ต่ำกว่า HSV PCR แบบ single target
  • Individual PCR (ถ้าไม่มี multiplex): HSV, enterovirus, parechovirus เป็น minimum
  • CSF IgM – useful สำหรับ arbovirus, JE, WNV, ฯลฯ

ถ้า clinical suspicion HSV สูง แต่ CSF HSV PCR แรก negative → ทำซ้ำที่ 3–7 วัน

6.2 Non-CSF specimens

  • NP swab / respiratory PCR panel (influenza, RSV, hMPV ฯลฯ)
  • Stool/rectal swab (enterovirus)
  • CSF + serum paired serology (arbovirus, rabies ฯลฯ)

ผลจาก non-CNS site ต้องตีความร่วมกับ clinical picture เพราะอาจเป็นเพียง colonization หรือ remote infection

7. Neuroimaging

  • ควรทำในทุกรายที่สงสัย encephalitis

Timing

  • ถ้ามี sign of impending herniation → CT ด่วนก่อน LP
  • ถ้าไม่มี → LP ได้ก่อน, แล้วจึงทำ MRI

Modality

  • MRI = preferred (sensitive/specific กว่า CT)
    • ใช้ T1/T2 + FLAIR + DWI เพิ่ม sensitivity early stage
  • CT (with/without contrast) ใช้เมื่อ
    • ต้องรีบด่วน ไม่สามารถทำ MRI
    • trauma / bleed suspicion

Typical MRI patterns (ช่วยคิดสาเหตุ)

  • HSV → temporal lobe involvement, hemorrhagic
  • WNV / EEE → thalamus, basal ganglia, midbrain lesions
  • EV-A71 → midbrain, pons, medulla hyperintense
  • ADEM → multifocal white matter, brainstem/spinal cord lesions

และช่วยแยก:

  • tumor, abscess, trauma, hemorrhage, congenital calcifications (TORCH), amoeba ring-enhancing lesions ฯลฯ

8. EEG

  • ควรทำในผู้ป่วยที่สงสัย encephalitis ทุกราย (หลัง initial stabilization)
  • บทบาท:
    • แยก nonconvulsive status epilepticus
    • ดู lateralized pattern, periodic discharges (เช่น temporal focus ใน HSV)
  • Abnormal ใน ~87–96%:
    • generalized slowing → nonspecific
    • epileptiform หรือ lateralized periodic discharges → suggest viral/HSV

9. Diagnostic Criteria (International Encephalitis Consortium)

ต้องมี:

1.       Altered mental status ≥24 ชม. ไม่มีสาเหตุอื่นอธิบายได้
และ

2.       อย่างน้อย 2 ข้อ (สำหรับ “possible”) หรือ ≥3 ข้อ (สำหรับ “probable”) ต่อไปนี้:

o   ไข้ ≥38°C ภายใน 72 ชม. ก่อน/หลัง presentation

o   ใหม่: generalized/partial seizure (ไม่ใช่จาก epilepsy เดิม)

o   New-onset focal neurologic signs

o   CSF WBC ≥5 cells/µL

o   MRI พบ brain parenchymal lesion เข้ากับ encephalitis (acute onset)

o   EEG abnormal consistent with encephalitis (ไม่มีสาเหตุอื่น)

ยืนยันเป็น viral encephalitis เมื่อพบเชื้อที่รู้ว่าเป็นสาเหตุใน CSF/สมอง ฯลฯ
แต่ในทางปฏิบัติ จำนวนมากจะ “etiology unknown” → วินิจฉัยจาก clinical + exclusion

10. Differential Diagnosis (กลุ่มใหญ่ ๆ ที่ต้องรีบแยก)

1.  Bacterial / TB meningitis

o   CSF: WBC สูง, protein สูงมาก, glucose ต่ำมาก

o   culture/PCR positive

2.  Fungal / Parasitic / Free-living amoeba (Naegleria, Acanthamoeba, Balamuthia)

o   ประวัติแช่น้ำ, severe fulminant, imaging ring-enhancing

3.  Autoimmune encephalitis (เช่น anti-NMDAR)

o   psychosis, movement disorder, dysautonomia, hypoventilation

o   MRI + CSF lymphocytic, autoantibody positive

4.  ADEM (postinfectious encephalitis)

o   ประวัติติดเชื้อ/วัคซีนก่อนหน้า

o   multifocal neuro deficit + encephalopathy

o   MRI: multifocal white matter lesions

5.  Toxic-metabolic encephalopathy

o   ไม่มีไข้ชัด, CSF ปกติ, imaging ไม่มี parenchymal inflammation

o   lab: hypoglycemia, electrolyte abnormal, acidosis, hyperammonemia ฯลฯ

6.  Intracranial pathology

o   tumor, abscess, hemorrhage, thrombosis → แยกด้วย neuroimaging

การรักษาและการป้องกัน

2. หลักการใหญ่ของการรักษา

1.       Supportive care = หัวใจหลัก

2.       Empiric antimicrobial (acyclovir + antibiotic) ต้องเริ่มเร็ว

3.       ปรับเป็น targeted therapy เมื่อทราบเชื้อ

4.       Adjunctive therapy ส่วนใหญ่ ยังไม่แนะนำให้ใช้ routine

5.       วางแผน rehab + follow-up ระยะยาว เพราะ sequelae พบบ่อย

3. Supportive Care

3.1 Setting และการเฝ้าระวัง

  • เด็กที่รุนแรง (ชัก, cardiorespiratory compromise, coma, focal deficit ชัด) → PICU
  • Monitoring:
    • Cardiorespiratory: continuous monitoring
    • Neurologic: GCS serial, focal sign, pupillary response
      • ถ้า GCS drop, new focal deficit, pupillary change → repeat neuroimaging (CT ด่วน, ตามด้วย MRI เมื่อพร้อม)
    • Fluid & electrolytes:
      • เฝ้าระวัง SIADH / hyponatremia
      • บันทึก I/O, ชั่งน้ำหนัก, labs ซ้ำ

3.2 Fluid / Nutrition

  • ภาวะ hypovolemia → bolus NS 20 mL/kg
  • หลังจากนั้นให้ isotonic maintenance IV fluid เพื่อรักษา euvolemia
  • เด็กที่ consciousness ไม่ดี / airway reflex ไม่ดี → NPO
    • ให้ enteral feeding ทาง NG/ND tube เร็วที่สุดที่ปลอดภัย
    • TPN ใช้เมื่อไม่สามารถให้ enteral feeding > 1 สัปดาห์

3.3 การจัดการภาวะแทรกซ้อนสำคัญ

  • Seizure / Status epilepticus
    • manage ตาม acute SE protocol
    • ไม่มีหลักฐานสนับสนุน prophylactic AED routine
    • ให้ maintenance AED เฉพาะผู้ที่มี clinical/EEG seizure
  • Cerebral edema / Increased ICP
    • เฝ้าระวัง sign of raised ICP
    • รักษาตาม guideline ICP management (head elevation, hyperosmolar therapy ฯลฯ)
  • SIADH / Hyponatremia
    • monitor Na อย่างสม่ำเสมอ
    • ถ้า SIADH → รักษาตาม standard (fluid restriction, hypertonic saline ตามความรุนแรง)
  • Cardiorespiratory arrest (central cause)
    • ต้องเตรียมทีมและอุปกรณ์ resuscitation พร้อม

4. Empiric Antimicrobial Therapy

4.1 หลักคิด

ในเด็กที่มีภาพทางคลินิกเข้าได้กับ encephalitis (ไข้ + AMS/ชัก + CSF pleocytosis ฯลฯ)
→ ควรเริ่ม empiric acyclovir + empiric antibiotic ทันทีหลังเก็บ specimen ที่จำเป็น

4.2 Empiric Acyclovir (เน้น HSV)

ข้อบ่งชี้

  • เด็ก > neonatal period ที่สงสัย encephalitis แทบทั้งหมด ควรได้รับ IV acyclovir โดยเร็ว เพราะ
    • HSV encephalitis → morbidity/mortality สูงมาก
    • การรักษาช้า outcome แย่ลงชัดเจน

ขนาดยา acyclovir (IV q8h)

  • >28 วัน – <3 เดือน: 20 mg/kg/dose
  • 3 เดือน – <12 ปี: 10–15 mg/kg/dose
    • ขนาด 20 mg/kg/dose q8h ใช้ได้ แต่ต้องระวัง nephrotoxicity / encephalopathy โดยเฉพาะเมื่อมียา nephrotoxic ตัวอื่นหรือ dose >800 mg/dose
  • ≥12 ปี: 10 mg/kg/dose

หลักการใช้

  • Hydration ดี ๆ เพื่อลด risk nephrotoxicity
  • เฝ้าระวัง Cr และ urine output
  • ถ้า HSV PCR (CSF หรือ site อื่น) positive → รักษา อย่างน้อย 21 วัน
    • ใกล้ครบคอร์สควรทำ LP ซ้ำดู HSV PCR ถ้ายัง positive → continue therapy

ถ้า HSV PCR negative

  • การหยุด acyclovir ต้องใช้ clinical judgment:
    • ถ้ามี clue สูงสำหรับ HSV (temporal lobe lesion บน MRI, temporal spikes บน EEG, CSF pattern เข้ากัน) →
      • พิจารณา LP ซ้ำภายใน 3–7 วัน เพื่อ exclude false negative
    • ถ้ายัง severe neuro dysfunction และยังไม่พบสาเหตุอื่นชัดเจน → มักให้ต่อจนมั่นใจว่าไม่ใช่ HSV

4.3 Empiric Antibiotics (กัน bacterial meningitis)

  • เนื่องจาก CSF pattern ของ bacterial meningitis vs viral encephalitis overlap ได้
  • หลักปฏิบัติ: เริ่ม antibiotic ทุกรายที่สงสัย จนกว่าจะ exclude bacterial cause

Regimen มาตรฐาน (เด็ก >1 เดือน):

  • Vancomycin + 3rd generation cephalosporin (ceftriaxone หรือ cefotaxime)

การหยุด antibiotic

  • ถ้า blood/CSF culture negative 48 ชม., Gram stain -, multiplex PCR ไม่พบ S. pneumoniae และภาพทางคลินิกไม่สนับสนุน bacterial meningitis → สามารถหยุดได้
  • บาง expert หยุด vancomycin เร็วกว่านั้น ถ้า low suspicion pneumococcal meningitis

4.4 Empiric Therapy อื่นตาม epidemiology

พิจารณาเพิ่มตาม season / travel / exposure:

  • Mycoplasma pneumoniae encephalitis
    • มี respiratory prodrome + neuro symptom
    • Empiric: fluoroquinolone (เช่น levofloxacin) หรือ macrolide (azithromycin; ระวัง macrolide resistance)
    • อาจพิจารณา IVIG / steroid ถ้าภาพน่าจะ immune-mediated
  • Influenza
    • ให้ neuraminidase inhibitor ตาม guideline (เช่น oseltamivir) เมื่อสงสัย influenza-associated encephalitis
  • Bartonella henselae (cat scratch disease)
    • exposure แมว/ลูกแมว + lymphadenopathy
    • Empiric: doxycycline หรือ azithromycin + rifampin
  • RMSF / Ehrlichiosis / Q fever
    • exposure เห็บ หรือ farm animal (Q fever)
    • Empiric: doxycycline เป็นหลัก (แม้ในเด็กเล็กเมื่อ disease รุนแรง)

5. Therapy for Specific Viruses (หลักการ)

รายละเอียดอยู่ใน topic เฉพาะแต่ concept สำหรับ ward round:

  • HSV – acyclovir IV 21 วัน + follow-up CSF PCR
  • Influenza – antiviral (oseltamivir ฯลฯ) ร่วมกับ supportive care
  • Enterovirus / Parechovirus / หลาย arbovirus อื่น ๆ – ส่วนใหญ่เป็น supportive care
  • CMV, HHV-6, VZV, EBV – อาจใช้ ganciclovir/foscarnet/acyclovir ตามข้อบ่งชี้และ immune status; ต้อง consult ID

6. Adjunctive Therapies

  • ยัง ไม่แนะนำให้ใช้ routine ใน viral encephalitis:
    • Glucocorticoid
    • IVIG (ยกเว้นมี humoral immunodeficiency ต้องให้ replacement)
    • Plasmapheresis
    • Interferon-α
    • Therapeutic hypothermia

ข้อยกเว้น (ใช้ immune-modifying therapy เป็น standard):

  • ADEM → high-dose steroid ± IVIG, plasmapheresis
  • Autoimmune encephalitis (anti-NMDAR ฯลฯ) → steroid, IVIG, plasmapheresis, immunosuppressive อื่น
  • MIS-C จาก COVID-19 → IVIG + steroid ตาม guideline

7. พยากรณ์โรค (Prognosis)

ปัจจัยเสี่ยง outcome แย่

  • Coma, ชักรุนแรง, focal deficit ชัดตอน acute
  • อายุ <5 ปี
  • ต้องเข้า ICU
  • เชื้อ HSV หรือ Eastern equine encephalitis
  • Diffusion restriction บน MRI

Mortality

  • โดยรวม childhood encephalitis: ~0–7%
  • HSV, EEE มี mortality สูงกว่า

Neurologic sequelae

  • พบบ่อย แม้จะรอดชีวิต:
    • developmental delay / learning problem
    • behavioral disorder / ADHD-like
    • seizure disorder
    • movement disorder (tics, chorea ฯลฯ)
    • motor deficit, blindness, hearing loss, sleep disturbance

ตัวอย่างหนึ่ง cohort:

  • ไม่มี sequelae ~50%
  • learning problem ~20–25%
  • developmental delay ~20%
  • motor/visual/hearing deficit สัดส่วนเล็กกว่า แต่มีจริง

เฉพาะเชื้อ:

  • HSV encephalitis: ≥ 2/3 ของผู้รอดชีวิตมีความพิการทางระบบประสาทบางอย่าง
  • Enterovirus A71: ถ้ามี cardiopulmonary failure mortality สูงถึง 20–40%; ถ้าไม่มี cardiopulmonary involvement ส่วนใหญ่ดีขึ้นเกือบสมบูรณ์

8. Long-term Follow-up

ควรวางแผนติดตามอย่างน้อย 1 ปี (จริง ๆ แล้วหลายปี):

  • Rehab: PT/OT/SLT ตาม deficit
  • Hearing test: ทำตอนใกล้ discharge หรือหลัง discharge ไม่นาน
  • Vision / strabismus / amblyopia – ตรวจซ้ำเป็นระยะ
  • Neurodevelopmental surveillance:
    -มาตรฐาน well-child visit + screening tools
    • Neuropsychologic testing เพื่อหาปัญหาเรียนรู้, attention, memory ฯลฯ
  • วางแผน support ทางการศึกษาและพฤติกรรม (เช่น IEP, การปรับในโรงเรียน)

9. การป้องกัน (Prevention & Control)

9.1 Primary Prevention

  • Hand hygiene
  • จัดการ genital HSV ในหญิงตั้งครรภ์ เพื่อลด neonatal HSV
  • วัคซีนตาม EPI และเสริมตาม risk:
    • Measles, mumps, rubella, varicella, influenza
    • JE vaccine, tick-borne encephalitis vaccine สำหรับผู้เดินทาง/อยู่ใน endemic area
  • ป้องกันแมลงและเห็บ:
    • กำจัดแหล่งเพาะยุง, สวมเสื้อผ้าปกปิด, ใช้ repellents, มุ้ง, ตรวจเห็บหลังเข้าป่า
  • Screening blood products สำหรับเชื้อบางชนิด (เช่น WNV)

9.2 Infection Control ในโรงพยาบาล

  • เด็กที่ admit ด้วย encephalitis ส่วนใหญ่เริ่มที่ droplet + contact precautions
  • ปรับ isolation ตามสาเหตุเมื่อทราบ
  • ปรึกษา infection control / สาธารณสุข กรณีโรคที่ต้องรายงาน หรือมี risk ต่อบุคลากร/ผู้สัมผัส

Quick Practical Checklist เวลาเจอเด็กสงสัย Viral Encephalitis

1.       ABC + ชัก → จัดการ emergently

2.       Clinical picture: ไข้ + AMS ≥24 ชม. ± seizure/focal sign → คิด encephalitis

3.       เก็บเลือด, CSF (ถ้าไม่มี sign herniation), ส่ง PCR (HSV/EV/parechovirus ± multiplex)

4.       ทำ neuroimaging (CT ถ้าฉุกเฉิน, ตามด้วย MRI) + EEG

5.       เริ่มทันที:

o   IV acyclovir (age-based dose)

o   Vancomycin + 3rd gen cephalosporin

o   เพิ่ม doxycycline / macrolide / antiviral อื่นตาม epidemiology

6.       ปรับยาตามผล lab/MRI/EEG

7.       วางแผน rehab + neurodevelopmental follow-up ตั้งแต่ช่วง admit

ที่
ป้ายกำกับ: ,

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น

สมัครสมาชิก: ส่งความคิดเห็น (Atom)