Lab interpretation: Glucose
High Glucose
1. IMMEDIATE ACTION – ภาวะฉุกเฉิน
Diabetic Ketoacidosis (DKA)
- สงสัย DKA หากมีอาการรุนแรงเกิดเร็ว เช่น polyuria,
polydipsia, weight loss, nausea, vomiting, abdominal pain
- Glucose
> 200 mg/dL (11.1 mmol/L) (มัก 350–500
mg/dL)
Hyperosmolar Hyperglycemic State (HHS)
- สงสัย HHS หากอาการค่อยเป็นค่อยไป เช่น lethargy,
mental obtundation, coma
- Glucose
> 600 mg/dL (33.3 mmol/L)
การจัดการทันที (DKA/HHS)
1.
Hemodynamic support – IV fluids
2.
Lab tests – glucose, electrolytes,
ketones, ABG, CBC, ECG, CXR, cultures ตามข้อบ่งชี้
3.
ค้นหาปัจจัยกระตุ้น เช่น infection, MI, new-onset diabetes
4.
เริ่ม IV insulin +
electrolyte correction ตามแนวทางเฉพาะ DKA/HHS
2. Stress Hyperglycemia
- พบบ่อยใน critical illness, sepsis, MI, COVID-19,
glucocorticoid use
- เกิดจาก cortisol, catecholamines, glucagon, GH ↑ → gluconeogenesis ↑, insulin resistance ↑
- มักใช้ insulin infusion หรือ short-acting
insulin ใน ICU
- หลังฟื้นตัวควรตรวจ A1C เพื่อแยก acute
vs chronic hyperglycemia และติดตามภาวะ prediabetes
3. INITIAL EVALUATION – ผู้ป่วยทั่วไป
3.1 หากมี อาการ hyperglycemia
- Plasma
glucose > 200 mg/dL + อาการ → วินิจฉัยเบาหวานได้ทันที
- ตรวจ ภาวะแทรกซ้อน เช่น nephropathy, retinopathy,
neuropathy
3.2 หาก ไม่มีอาการ
- ซ้ำตรวจ fasting glucose หรือ A1C
- Fasting
glucose > 126 mg/dL →
ซ้ำอีกครั้งเพื่อยืนยัน
- Fasting
glucose < 126 mg/dL →
ซ้ำใน 1 ปี และประเมิน CVD risk
factors
4. วิธีตรวจวินิจฉัยเบาหวาน (Diagnosis
of Diabetes)
ยืนยันด้วย 1 ใน 3
เกณฑ์ (ตรวจซ้ำเพื่อยืนยัน):
1.
Fasting plasma glucose (FPG) > 126
mg/dL (7 mmol/L)
2.
A1C > 6.5% (48 mmol/mol)
3.
Plasma glucose > 200 mg/dL พร้อมอาการ
ถ้า ผลไม่สอดคล้องกัน → พิจารณาซ้ำ
และประเมินปัจจัยรบกวน เช่น anemia, RBC lifespan abnormality (A1C)
5. การประเมินหลังวินิจฉัยใหม่
1.
Cardiovascular risk factors: BP, lipids,
smoking
2.
Complications: nephropathy, retinopathy,
neuropathy
3.
ตรวจ ถ้าไม่เคยทำภายใน 1 ปี:
o Fasting
lipid profile
o LFTs
(AST, ALT, ALP)
o Creatinine
+ eGFR
o Urine
albumin-to-creatinine ratio
6. สรุปแนวทางปฏิบัติแบบย่อ (Practical
Checklist)
|
สถานการณ์ |
การตรวจ/การกระทำ |
|
Glucose > 200 mg/dL
+ อาการ |
วินิจฉัยเบาหวานทันที, ประเมิน complications |
|
Glucose > 600 mg/dL + mental obtundation |
สงสัย HHS → ICU, IV fluids, insulin, labs |
|
Glucose > 200 mg/dL + abdominal pain,
rapid onset |
สงสัย DKA → ICU, IV fluids, insulin, labs |
|
Hyperglycemia ใน ICU หรือ steroid use |
Insulin infusion, ตรวจ A1C หลังฟื้นตัว |
|
FPG > 126 mg/dL หรือ A1C
> 6.5% |
ซ้ำตรวจยืนยัน, ประเมิน risk factors |
|
FPG < 126 mg/dL ไม่มีอาการ |
ซ้ำใน 1 ปี, ประเมิน CVD risks |
Low glucose
1. ผู้ใหญ่ที่เป็นเบาหวาน (Adults
with Diabetes)
การประเมินเบื้องต้น
- อาการเช่น tremor, palpitations, diaphoresis มักเริ่มเมื่อ
glucose < 65 mg/dL (3.6 mmol/L)
- หากมี neuroglycopenic symptoms (เช่น drowsiness,
confusion) แต่ไม่สามารถรับประทานได้ → ต้องให้ glucagon
หรือ IV dextrose
การจัดการเฉียบพลัน
- ให้ fast-acting carbohydrate เช่น glucose
tablet, น้ำหวาน
- ตรวจซ้ำใน 15–60 นาที
- ปรับ regimen เพื่อป้องกัน hypoglycemia
ซ้ำ
- เหตุการณ์ที่มี glucose < 54 mg/dL (3 mmol/L) ต้องหาสาเหตุและป้องกันอย่างจริงจัง
การป้องกันระยะยาว
- ปรับ glycemic goals ให้เหมาะสมและปลอดภัย
- ใช้ self-monitoring หรือ continuous
glucose monitoring (CGM)
- สอนผู้ป่วยเรื่องอาการและการจัดการ hypoglycemia
- ตรวจสอบความแม่นยำของเครื่องวัดน้ำตาล
- พก fast-acting carbohydrate และ glucagon
ติดตัวเสมอ
2. ผู้ใหญ่ที่ไม่ได้เป็นเบาหวาน (Adults
without Diabetes)
2.1 Asymptomatic Hypoglycemia
- ถ้า glucose ต่ำจาก lab assay แต่ไม่มีอาการ → อาจเป็น artifactual hypoglycemia
- ยืนยันด้วย antiglycolytic tube และ process
ทันที
- ถ้า glucose < 40 mg/dL (2.2 mmol/L) โดยไม่มีอาการ
→ พิจารณา hypoglycemia unawareness และสาเหตุอื่น
ๆ
2.2 Symptomatic Hypoglycemia
ต้องประเมินหาสาเหตุอย่างเป็นระบบ
Ill/Hospitalized Patients
- ตรวจสอบ medication error และยาที่อาจทำให้เกิด
hypoglycemia
- Initial
labs:
- BMP
(glucose, BUN, creatinine, electrolytes, calcium)
- LFT
(protein, albumin, bilirubin, ALP, ALT, AST)
- CBC
- 8
AM cortisol
- TSH,
free T4
Well-Appearing Patients
- ถ้ามีอาการ + glucose < 65 mg/dL (3.6 mmol/L) → พิจารณา hypoglycemic
disorder
- ยืนยันด้วย Whipple’s triad:
1.
อาการสอดคล้องกับ hypoglycemia
2.
Plasma glucose ต่ำในช่วงที่มีอาการ
3.
อาการดีขึ้นหลังแก้ไขน้ำตาล
Supervised Testing
- หากพบ hypoglycemia ภายใต้การดูแล → เก็บตัวอย่างเลือด:
- Glucose
- Insulin
- C-peptide
- Beta-hydroxybutyrate
- Proinsulin
- Sulfonylurea
& meglitinide screen
- ถ้าอาการเป็นตอน fasting → ทำ supervised fast
- ถ้าเป็นหลังอาหาร → ทำ mixed meal test
Endogenous Hyperinsulinism
- ถ้า insulin, C-peptide, proinsulin ไม่ถูกกด → ตรวจ
insulin antibodies
- ถ้า negative →
ทำ abdominal imaging หา insulinoma
Key Points
- Diabetic
patients: เน้นแก้ไขเฉียบพลันและป้องกันการเกิดซ้ำ
- Non-diabetic
patients: ต้องแยกภาวะ artifactual, drug-induced,
endocrine cause และ insulinoma
- Whipple’s
triad เป็นเกณฑ์สำคัญก่อนการทดสอบขั้นสูง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น