Norovirus

เป็นสาเหตุของ AGE ที่พบบ่อยที่สุด เชื้อสามารถติดจากคนไปคนผ่านทาง fecal-oral route หรือละอองฝอยจากอาเจียน หรือกินอาหารหรือน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อ (อาหารที่พบบ่อย ได้แก่ ผักใบเขียว ผลไม้ หอย) การแพร่กระจายมักเกิดได้ง่าย เพราะการติดเชื้อใช้เชื้อจำนวนน้อย และเชื้อสามารถสทนต่อการแช่แข็ง ทนความร้อนได้ถึง 60^oC และ ทนต่อคลอรีนและแอลกอฮอล์

 

กลไก novovirus มี 10 genogroups และ 49 genotypes หลังผ่านการติดเชื้อจะมีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อใน genotype เดียวกันและอาจรวมถึง genogroup เดียวกัน อาการถ่ายเหลวเกิดจากการที่ไม่สามารถดูดซึม D-xylose และ fat ได้ และการลดลงของ brash-border enzyme ซึ่งจะกลับเป็นปกติใน 2 สัปดาห์ ส่วนอาการอาเจียนไม่ทราบกลไกที่แน่นนอน

 

อาการ

• ระยะฟักตัวประมาณ 24-48 ชั่วโมง (12-72 ชม.) มาด้วยอาการคลื่นไส้ อาเจียนเฉียบพลัน ถ่ายเป็นน้ำ ปวดท้อง อาเจียนมักเด่นกว่าเชื้อชนิดอื่น ถ่ายเหลวมักจะไม่รุนแรง (ประมาณ 4-8 ครั้งใน 24 ชม.) มีอาการปวดหัว ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ และอ่อนเพลียเด่น พบไข้ประมาณ 50% อาการมักเป็นอยู่ 48-72 ชม.แล้วดีขึ้นอย่างรวดเร็ว แต่จะยังมีเชื้อในอุจจาระได้นานถึง 4 สัปดาห์หรือหลายเดือนในคนที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ
• อาการรุนแรงพบได้ในคนสูงอายุ เด็กอายุ < 12 เดือน หรือคนที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ โดยในเด็กทารกอาจมีอาการชักได้ 20% และในคนภูมิคุ้มกันต่ำอาจท้องเสียเรื้อรังได้หลายเดือนหรือถ่ายเหลวรุนแรงได้
• Lab: stool จะไม่มี mucous และ leukocyte; CBC พบ WBC ปกติหรือเพิ่มเล็กน้อย

 

การวินิจฉัยจากอาการ การตรวจจำเพาะมักไม่มีความจำเป็น อาจตรวจ multi-pathogen molecular tests ในรายที่มีภูมิคุ้มกันต่ำที่มีอาการรุนแรงหรือเป็นนาน แต่เนื่องจากพบ asymptomatic norovirus shedding ได้บ่อย เพราะฉะนั้นในคนที่อาการไม่เหมือน norovirus เช่นมี dysentery/bloody diarrhea หรือ voluminous watery stool ต้องหาสาเหตุอื่นด้วย (เช่น cholera)

 

การป้องกัน

• แนะนำให้ล้างมือด้วยน้ำและสบู่ (เชื้อสามารถทนต่อแอลกอฮอล์) พื้นผิวที่ปนเปื้อนให้ทำความสะอาดด้วยน้ำยาฟอกขาว คนที่ติดเชื้อไม่ควรเตรียมอาหารให้ผู้อื่นอย่างน้อย 2 วันหลังจากที่อาการหายสนิท (บุคคลากรทางการแพทย์ควรหยุดงานเช่นกัน)
• ถ้าสงสัยมีการระบาด คือ มีอาการสงสัยมากกว่า 2 คนขึ้นไปที่น่าจะมีการสัมผัสเชื้อร่วมกัน ต้องแจ้งเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเพื่อทำการตรวจและสืบสวนทางระบาดวิทยา