Anaphylaxis
I. นิยาม
- Anaphylaxis
= ภาวะฉุกเฉินระบบหลายอวัยวะ ที่เกิดจากการหลั่ง
mediator จาก mast cells และ basophils
- อาจรุนแรงถึงขั้น หายใจลำบาก, ความดันต่ำ,
หัวใจหยุดเต้น
- อาการอาจเริ่มเร็วใน 5–30 นาที และ หายใจหรือไหลเวียนล้มเหลว ภายในไม่กี่นาทีได้
II. การประเมินเบื้องต้น
✅ ให้คิดถึง anaphylaxis
เมื่อมี:
- ผื่นลมพิษ, คัน, หน้าบวม/ตาบวม/ปากบวม
(angioedema)
- หายใจลำบาก, เสียง stridor, wheezing, แน่นหน้าอก
- เวียนหัว, BP ต่ำ, หมดสติ
III. การรักษา (ให้พร้อมกันทั้งหมดทันที)
1. ฉีด Epinephrine IM โดยเร็วที่สุด
- ขนาด: 0.01 mg/kg IM (max 0.5 mg) ที่ mid-anterolateral
thigh
- <10
kg: 0.1 mg IM
- 10–25
kg: 0.15 mg IM (หรือใช้ auto-injector)
- 25–50
kg: 0.3 mg IM
- 50
kg: 0.5 mg IM
- ซ้ำได้ทุก 5–15 นาที หากอาการยังไม่ดีขึ้น
- อย่ารออาการแย่ก่อนให้ และไม่ต้องรอ lab
2. Airway, Breathing, Circulation
- ตรวจ airway – ดูปาก ลิ้น เสียงพูด
- เตรียมอุปกรณ์ intubation หรือ cricothyrotomy
หาก airway บวมมาก
- พิจารณา "triple setup" เมื่อ airway
ยาก (ETT, LMA, surgical airway)
3. Positioning
- วางผู้ป่วยนอนราบ + ชันขา (ถ้า BP ต่ำ)
- ห้ามพยุงให้นั่ง เพราะอาจเกิด "empty ventricle
syndrome"
- หากตั้งครรภ์ ให้นอนตะแคงซ้าย
4. Oxygen และ IV access
- Oxygen
mask 15 L/min จนกว่าจะไม่มี bronchospasm หรือ UAO
- IV ใหญ่ x 2 เส้น (14–16G) หรือ
IO access
5. IV fluid resuscitation
- ในรายที่มี hypotension, orthostasis, หรือ incomplete response ต่อ epinephrine
(ในรายอื่นๆให้เปิด NSS IV KVO)
- ผู้ใหญ่: 1–2 L NS เร็วที่สุด, อาจต้องถึง 7 L
- เด็ก: 20 mL/kg bolus, ซ้ำได้ตามอาการ
IV. เมื่อ Epinephrine IM ไม่พอ
1. IV Epinephrine Infusion
- เริ่มที่ 0.1 mcg/kg/min (เริ่ม 0.2
mcg/kg/min ใน impending collapsed) → เพิ่มครึ่งหนึ่งทุก 2-3 นาที จน BP เพิ่มขึ้น 10-15% นาน 3-5 นาที ค่อยปรับ rate อีกครั้ง
- เตรียม 1 mcg/mL: ผสม 1 mg epinephrine ใน 1 L NS start 120 mL/h (2 mcg/min)
- เตรียม 4 mcg/mL: ผสม 1 mg ใน 250 mL NS (ใช้ในผู้ใหญ่ที่ overload
ง่าย)
- เด็ก: ใช้ 10 mcg/mL (1 mg ใน 100 mL
NS)
2. ห้ามใช้ IV bolus เว้นแต่มีภาวะ
imminent arrest
- ถ้าจำเป็น: ให้ 0.05–0.1 mg IV push ช้า ๆ โดยใช้ diluted solution
V. Adjunctive Therapy (ไม่ใช่ first-line)
- H1
antihistamine สำหรับ residual urticaria (เช่น cetirizine 10 mg IV/PO)
- H2
blocker อาจใช้ร่วมกับ H1 เพื่อช่วยลดผื่น
(เช่น famotidine 20 mg IV)
- Inhaled
bronchodilator ใช้ในกรณี bronchospasm (eg.
salbutamol)
- Steroids ใช้ในรายที่ severe หรือ asthma ร่วม, ไม่ใช้ป้องกัน biphasic
VI. Refractory Anaphylaxis
นิยาม: ยังมีอาการแม้ให้
epinephrine > 3 dose + IV fluid แล้ว
แนวทาง:
- เพิ่ม dose epinephrine drip
- ให้ vasopressors เพิ่ม (เช่น norepinephrine, vasopressin)
- ให้ glucagon ถ้าใช้ beta-blocker:
- Adult:
1–5 mg IV over 5 min →
infusion 5–15 mcg/min
- Pediatric:
20–30 mcg/kg IV (max 1 mg)
- พิจารณา methylene blue หรือ ECMO ในศูนย์ที่มี
VII. การเฝ้าระวังและจำหน่าย
Observation
- ถ้าตอบสนองดี: เฝ้าดู > 1 ชม.
หลังอาการหายหมด
- ถ้ารุนแรง (shock, airway compromise, ใช้ epi
>2 dose) หรือ ได้ epi ช้ากว่า 60
นาที: เฝ้าดู > 12 ชม.
Discharge
- ให้ epinephrine auto-injector 2 ชุด
- ให้ แผนการจัดการ anaphylaxis แบบเป็นลายลักษณ์อักษร
- นัดพบแพทย์เฉพาะทาง allergy
- ให้เอกสาร/ลิงก์แนะนำการใช้ epinephrine และการหลีกเลี่ยง
allergen
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น