Approach to illness associated with travel to East Africa

Approach to illness associated with travel to East Africa

🔹 บทนำ (Introduction)

การประเมินผู้ป่วยที่มีอาการป่วยหลังเดินทางจาก East Africa จำเป็นต้องพิจารณาจาก:

• อาการทางคลินิก
• พื้นที่ที่เดินทาง
• ประวัติการได้รับวัคซีนและ malaria chemoprophylaxis
• ลักษณะกิจกรรมและการสัมผัสเชื้อ
• ระยะฟักตัว (incubation period) ของโรคที่เป็นไปได้

แหล่งข้อมูลที่ควรใช้เพื่ออ้างอิง ได้แก่

• CDC: Health Information for International Travel
• WHO: Disease Outbreak News
  ซึ่งมีข้อมูลอัปเดตเกี่ยวกับโรคติดเชื้อในแต่ละพื้นที่

---

🔹 ภูมิศาสตร์ (Geography)

ประเทศใน East Africa ได้แก่
Burundi, Comoros, Djibouti, Eritrea, Ethiopia, Kenya, Madagascar, Malawi, Mauritius, Mozambique, Réunion, Rwanda, Seychelles, Somalia, Tanzania, Uganda

ภูมิประเทศครอบคลุมทั้ง

• ป่าฝนเขตร้อน (ตะวันตก)
• ทะเลทรายในตอนเหนือ
• ทุ่งหญ้าและป่าโปร่ง (ตะวันออก)

---

🔹 การประเมินเบื้องต้น (Initial Evaluation)

1. เป้าหมาย

เน้นวินิจฉัยโรคที่ รักษาได้, ติดต่อได้, หรือมีภาวะแทรกซ้อนรุนแรง

2. การซักประวัติ (History)

ควรถามย้อนหลัง 12 เดือนก่อนเริ่มอาการ

• อาการและวันเริ่มต้น → ใช้กำหนดช่วง incubation
• พื้นที่ที่เดินทาง/พักอาศัย → ตรวจสอบว่ามี malaria transmission หรือไม่
• กิจกรรมเสี่ยง: การกินอาหารหรือน้ำไม่สะอาด, การถูกยุง/เห็บกัด, สัมผัสสัตว์, เพศสัมพันธ์ใหม่
• ประวัติวัคซีน/ยา prophylaxis → ชนิดยา, ขนาด, adherence

3. การตรวจร่างกาย (Physical Exam)

ค้นหาสัญญาณอันตราย เช่น

• ความดันต่ำ, หายใจลำบาก, ชัก, ซึม, ผื่นเลือดออก
  ตรวจเพิ่มเติม: ผื่น, ต่อมน้ำเหลือง, ตับม้ามโต, เยื่อบุตา, อาการทางประสาท

4. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ (Laboratory)

ผู้ป่วยที่มีไข้ → ตรวจทันที:

การตรวจ	จุดประสงค์
CBC + diff	ตรวจ WBC, eosinophilia, thrombocytopenia
LFT	ตรวจตับอักเสบ, severe malaria, leptospirosis
Blood culture	หา Typhoid/Paratyphoid
Malaria RDT / Smear	ทุกกรณีที่อยู่ในพื้นที่ endemic
Rapid viral test	COVID-19, Influenza
Serology / PCR	ตามลักษณะการสัมผัสโรค

ถ้า smear malaria แรก negative → ตรวจซ้ำภายใน 24–72 ชม.

---

🔹 การประเมินตามอาการ (Syndromic Approach)

1. Systemic Febrile Illness

▪ Incubation ≤10 วัน

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจยืนยัน
Dengue / Chikungunya / Zika	ไข้สูง ปวดเมื่อย ผื่น ปวดข้อ	PCR / Serology
Leptospirosis	ไข้ ตัวเหลือง ตาแดง	Serology / Culture
Rickettsial infection	ไข้ ผื่น ± eschar	Serology / PCR
Schistosomiasis (dermal phase)	ผื่นคันหลังเล่นน้ำจืด	Serology
Enteric fever	ไข้ ปวดท้อง rose spots	Blood culture
Viral hemorrhagic fevers	ไข้สูง เลือดออก ช็อก	PCR / Serology
Relapsing fever	ไข้ 3 วันเว้น 3 วัน	Smear / Serology
Human African trypanosomiasis (rare)	ไข้สูง มี chancre	Blood smear / Serology

▪ Incubation >10 วัน

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจยืนยัน
Malaria (P. vivax / ovale)	ไข้สลับวัน	Smear / RDT
Enteric fever	ไข้เรื้อรัง ปวดท้อง	Blood culture
Acute HIV	ไข้ ผื่น ต่อมน้ำเหลืองโต	Ag/Ab, Viral load
Q fever	ไข้ ไอ ปอดอักเสบ	Serology
TB	ไอเรื้อรัง เหงื่อออกกลางคืน	CXR, Sputum
Visceral leishmaniasis	ไข้ ม้ามโต น้ำหนักลด	Bone marrow / Serology
Brucellosis	ไข้กลางคืน เหงื่อออก ปวดข้อ	Serology / Culture

---

2. Gastrointestinal Symptoms

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจยืนยัน
Traveler’s diarrhea (ETEC)	ถ่ายน้ำมาก 1–3 วันหลังเดินทาง	Stool PCR
Cholera	ถ่ายน้ำมาก ช็อกเร็ว	Stool culture
Campylobacter / Shigella / Salmonella	ถ่ายมูกเลือด มีไข้	Stool culture
Giardiasis / Cyclospora / Cryptosporidium	ถ่ายเรื้อรัง	Stool O&P / PCR
Amebiasis / Liver abscess	ถ่ายเลือด RUQ pain	Imaging + Serology
Strongyloidiasis	ถ่ายเรื้อรัง, Eosinophilia	Stool larvae / Serology

---

3. Jaundice

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจยืนยัน
Hepatitis A/E	ไข้ ตัวเหลือง คลื่นไส้	Serology / PCR
Hepatitis B/C/D	ดีซ่านเรื้อรัง	Serology
Severe malaria	Hemolysis + hepatic failure	Smear / RDT
Leptospirosis (Weil’s)	ไข้ ตาแดง ตัวเหลือง	Serology / Culture
Yellow fever	ดีซ่าน ไตวาย	PCR / Serology
Severe dengue	Platelet ต่ำ มีเลือดออก	PCR / Antigen

---

4. Rash

ลักษณะผื่น	โรคที่ควรนึกถึง
Maculopapular rash	Dengue, Chikungunya, Measles
Petechial/Purpuric	Meningococcemia
Eschar / Ulcer	Rickettsia, Anthrax
Urticarial / Serpiginous	CLM, Strongyloides
Rose spots	Enteric fever
Disseminated rash	Acute HIV, Syphilis, Mpox

---

5. Respiratory Symptoms

▪ ไม่มี Eosinophilia

โรค	ลักษณะเด่น
Influenza / COVID-19	ไข้ ไอ ปวดเมื่อย
TB	ไอเรื้อรัง น้ำหนักลด
Legionella / Q fever	ไข้สูง ปวดท้อง ไอแห้ง
Measles / Plague (Madagascar)	ไข้ ไอ มีผื่น / ไอเลือดออก
Psittacosis	ไอแห้งหลังสัมผัสนก

▪ มี Eosinophilia

โรค	ลักษณะเด่น
Loeffler syndrome	ไอแห้ง Infiltrate เคลื่อนตำแหน่ง
Strongyloides	ไอ wheezing
Tropical pulmonary eosinophilia	ไอกลางคืนเรื้อรัง

---

6. Neurologic Symptoms

โรค	ลักษณะเด่น
Cerebral malaria	ซึม ชัก หมดสติ
Meningococcal meningitis	ไข้ คอแข็ง ผื่น purpura
Eosinophilic meningitis (Angiostrongylus)	ปวดหัว คอแข็ง หลังกินหอยดิบ
Human African trypanosomiasis	ไข้สูง มึนงง ง่วงมาก
Rabies	กลัวน้ำ หลังสัตว์กัด
Cysticercosis	ชัก มี cyst ในสมอง
GBS (post Zika/Campy)	อ่อนแรงสมมาตร
B virus (macaque)	แผล + อัมพาต

---

7. Ocular Symptoms

โรค	ลักษณะเด่น
Onchocerciasis (River blindness)	ตาพร่ามัว ผิวหนังหนา
Loa loa	เห็นพยาธิผ่านตา

---

🔹 ประวัติการสัมผัสที่สำคัญ (Exposure-based Clues)

การสัมผัส	โรคที่ควรนึกถึง
ยุงกัด	Malaria, Dengue, Zika, Yellow fever, Filariasis
แมลงดูดเลือด (tsetse fly)	African trypanosomiasis
เห็บ / หมัด / เหา / ไร	Rickettsia, Typhus, Relapsing fever
น้ำจืด / น้ำสกปรก	Schistosomiasis, Leptospirosis
อาหาร / น้ำไม่สะอาด	Typhoid, ETEC, Giardia, Hepatitis A/E
นมดิบ / สัตว์ฟาร์ม	Brucellosis, Q fever
สัตว์กัด / สัมผัสสัตว์	Rabies, Anthrax, Psittacosis
เพศสัมพันธ์ใหม่ / ไม่ป้องกัน	HIV, Syphilis, Zika, Mpox

 

🔹 สรุปแนวทางประเมิน (Clinical Prioritization) 1.       ตรวจ malaria ทันที ในผู้ป่วยที่มีไข้ทุกคนที่มาจากพื้นที่ endemic 2.       ค้นหาโรคที่อันตราย รักษาได้ และแพร่เชื้อได้สูง เช่น malaria, typhoid, dengue, leptospirosis, rickettsia, hemorrhagic fevers 3.       ประเมินอวัยวะล้มเหลว (hemodynamic, respiratory, neurologic) 4.       เริ่ม isolation / empirical therapy หากสงสัยโรคติดต่อรุนแรง 5.       ส่งตรวจเฉพาะทางหรือซ้ำผล หากยังไม่ชัดเจนภายใน 24–72 ชม.