Approach to illness associated with travel to West Africa

Approach to illness associated with travel to West Africa

🔹 บทนำ (Introduction)

การประเมินผู้ป่วยที่มีอาการป่วยหลังเดินทางจาก West Africa ต้องให้ความสำคัญกับ

• ลักษณะอาการทางคลินิก
• พื้นที่ที่เดินทาง
• การได้รับวัคซีนและยา malaria chemoprophylaxis
• ลักษณะการสัมผัสโรคและช่วงเวลา (incubation period)

ข้อมูลแนะนำควรอ้างอิงจาก

• CDC Travelers’ Health
• WHO Outbreak updates

---

🔹 ภูมิศาสตร์และลักษณะพื้นที่

ประเทศใน West Africa ได้แก่
Benin, Burkina Faso, Cape Verde, Côte d'Ivoire, The Gambia, Ghana, Guinea, Guinea-Bissau, Liberia, Mali, Mauritania, Niger, Nigeria, São Tomé and Príncipe, Senegal, Sierra Leone, Togo

ภูมิอากาศประกอบด้วย

• ป่าฝนเขตร้อน (ตะวันตก/ใต้)
• พื้นที่กึ่งทะเลทรายและทะเลทราย (ตอนเหนือ)

---

🔹 การประเมินเบื้องต้น (Initial Evaluation)

1. ประวัติและการตรวจร่างกาย

ควรถามและตรวจละเอียดในช่วง 12 เดือนก่อนเริ่มอาการ
เน้น:

• วันเริ่มอาการ → คำนวณ incubation period
• พื้นที่และประเภทที่พัก / การเดินทาง / การสัมผัสสัตว์ / น้ำ / อาหาร / การมีเพศสัมพันธ์
• ประวัติการฉีดวัคซีนและยา malaria prophylaxis (ชนิดยา, ขนาด, adherence)
• ประวัติอยู่ในพื้นที่มี malaria transmission หรือ outbreak เช่น Ebola, Meningococcal disease

อาการเตือนรุนแรง (red flag):

• ความดันต่ำ, หายใจลำบาก, ชัก, ซึม, เลือดออกผิดปกติ

ตรวจร่างกายเพิ่มเติม:

• ผื่น, ต่อมน้ำเหลือง, ตับม้ามโต, แผลผิวหนัง, เยื่อบุตาแดง, อาการทางประสาท

2. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

ควรทำในผู้ป่วยที่มีไข้:

การตรวจ	จุดประสงค์
CBC + diff	ตรวจ WBC, platelets, eosinophilia
LFT	ประเมิน hepatitis, leptospirosis, severe malaria
Blood culture	หา Typhoid/Paratyphoid
Malaria smear / RDT	ทุกกรณีที่มีโอกาสสัมผัส malaria
Viral respiratory panel	COVID-19, Influenza
อื่น ๆ	Stool, Serology, PCR ตามอาการและ exposure

หากผล smear malaria ครั้งแรกเป็นลบ → ควรตรวจซ้ำภายใน 24–72 ชม.

---

🔹 แนวทางประเมินตามระบบอาการ (Syndromic Approach)

1. ไข้เฉียบพลัน (Systemic Febrile Illness)

▪ Incubation ≤10 วัน

โรค	ลักษณะเด่น	วิธีวินิจฉัย
Dengue / Chikungunya / Zika	ไข้สูง ปวดเมื่อย ผื่น ปวดข้อ	PCR / Serology
Leptospirosis	ไข้ ตาแดง ตัวเหลือง	Serology / Culture
Rickettsial infection	ไข้ + ผื่น ± eschar	PCR / Serology
Enteric fever	ไข้ ปวดท้อง “rose spots”	Blood culture
Malaria (early)	ไข้สลับ หนาวสั่น	Smear / RDT
Schistosomiasis (Katayama)	ไข้ ผื่น ลมพิษ Eosinophilia	Serology
Viral hemorrhagic fevers (Ebola, Lassa, Rift Valley, CCHF)	ไข้สูง อาเจียน เลือดออก ช็อก	PCR / Serology
Relapsing fever	ไข้ 3 วันเว้น 3 วัน	Blood smear

▪ Incubation >10 วัน

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจ
Malaria (vivax/ovale)	ไข้เว้นวัน	Smear / RDT
Enteric fever (late)	ไข้เรื้อรัง ปวดท้อง	Blood culture
Acute HIV	ไข้ ผื่น ต่อมน้ำเหลืองโต	HIV Ag/Ab, Viral load
Q fever / TB	ไข้ ไอเรื้อรัง	CXR, Serology
Brucellosis	ไข้กลางคืน เหงื่อออก ปวดข้อ	Serology / Culture
Visceral leishmaniasis (rare)	ไข้เรื้อรัง ม้ามโต	Bone marrow / Serology

---

2. อาการทางระบบทางเดินอาหาร (Gastrointestinal)

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจ
Traveler’s diarrhea (ETEC)	ถ่ายน้ำมากภายใน 1–3 วัน	Stool PCR
Cholera	ถ่ายน้ำรุนแรงจนช็อก	Stool culture / Rapid test
Campylobacter / Shigella / Salmonella	ถ่ายมูกเลือด มีไข้	Stool culture
Giardiasis	ถ่ายเรื้อรัง น้ำหนักลด	Stool antigen / PCR
Cyclospora / Cryptosporidium	ถ่ายเรื้อรัง	Stool O&P
Amebiasis	ถ่ายมูกเลือด ± ตับฝี	Stool / Serology
Strongyloidiasis	ถ่ายเรื้อรัง, Eosinophilia	Stool larvae / Serology
Liver abscess (Amebic/Pyogenic)	ไข้ RUQ pain	USG / Aspiration
Echinococcosis (rare)	Cyst ในตับ	USG / Serology

---

3. ดีซ่าน (Jaundice)

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจ
Hepatitis A/E	ไข้ อ่อนเพลีย คลื่นไส้	Serology / PCR
Hepatitis B/C/D	ดีซ่านเรื้อรัง	Serology / PCR
Leptospirosis (Weil’s)	ไข้ ตาแดง ตัวเหลือง	Serology / Culture
Yellow fever	ไข้ biphasic + renal failure	Serology / PCR
Severe malaria	Hemolysis + hepatic dysfunction	Smear / RDT
Severe dengue	Platelet ต่ำ รั่วในหลอดเลือด	PCR / Serology

---

4. ผื่น (Rash)

ลักษณะผื่น	โรคที่ควรนึกถึง
Maculopapular rash	Dengue, Chikungunya, Zika, Measles
Purpuric rash	Meningococcemia
Eschar / Ulcer	Rickettsia, Anthrax
Serpiginous / Urticarial	CLM, Strongyloides
Pruritic papular rash	Schistosomiasis
Rose spots	Enteric fever
Disseminated rash + adenopathy	HIV, Syphilis

---

5. ระบบทางเดินหายใจ (Respiratory)

▪ ไม่มี Eosinophilia

โรค	ลักษณะเด่น
Influenza / COVID-19	ไข้ ไอ ปวดเมื่อย
TB	ไอ >3 สัปดาห์ น้ำหนักลด
Legionella	ไข้สูง ปวดท้อง ถ่ายเหลว
Q fever	ไข้ ไอ ไม่รุนแรง ± hepatitis
Plague / Anthrax (rare)	ไข้สูง ไอ เลือดออกในเสมหะ
Psittacosis	ไข้ ไอ หลังสัมผัสนก

▪ มี Eosinophilia

โรค	ลักษณะเด่น
Loeffler syndrome	ไข้ ไอแห้ง Infiltrate ย้ายตำแหน่ง
Strongyloidiasis	ไอแห้ง / wheezing
Tropical pulmonary eosinophilia	ไอกลางคืนเรื้อรัง
Paragonimiasis	ไอเป็นเลือด หลังทานปูดิบ

---

6. ระบบประสาท (Neurologic)

โรค	ลักษณะเด่น
Cerebral malaria	ชัก ซึม หมดสติ
Meningococcal meningitis	ไข้ คอแข็ง ผื่น purpura
Eosinophilic meningitis (Angiostrongylus)	ปวดหัว คอแข็ง หลังทานหอย/ทากดิบ
Cysticercosis	ชัก มี cyst ในสมอง
West Nile virus	ไข้ + อัมพาตเฉียบพลัน
Rabies	กลัวน้ำ หลังสัตว์กัด
Human African trypanosomiasis	ไข้ มึนงง หลับมาก
GBS (post Zika/Campy)	อ่อนแรงสมมาตร

---

7. ระบบตา (Ocular)

โรค	ลักษณะเด่น
Onchocerciasis	ผิวหนังหนา / ตาพร่ามัว
Loa loa	เห็นตัวพยาธิที่ตา

---

8. การซักประวัติการสัมผัส (Exposure-based Clues)

การสัมผัส	โรคที่ควรนึกถึง
ยุงกัด	Malaria, Dengue, Zika, Yellow fever, West Nile
เห็บ / หมัด / เหา / ไร	Rickettsia, Typhus, Relapsing fever
แมลงดูดเลือด (tsetse fly)	African trypanosomiasis
น้ำสกปรก / น้ำท่วม	Leptospirosis, Schistosomiasis
อาหาร / น้ำปนเปื้อน	Typhoid, ETEC, Giardia, Hepatitis A/E
นมดิบ / สัตว์ฟาร์ม	Brucellosis, Q fever
สัตว์กัด / สัมผัสสัตว์	Rabies, Anthrax, Plague
เพศสัมพันธ์ใหม่ / ไม่ป้องกัน	HIV, Syphilis, Gonorrhea, Zika, Mpox

---

🔹 การจัดลำดับความสำคัญในการวินิจฉัย 1.       คัดกรองโรคที่ รักษาได้ / ติดต่อได้ / อันตรายสูง → Malaria, Typhoid, Dengue, Leptospirosis, Rickettsia, Viral hemorrhagic fevers 2.       ตรวจ Malaria smear หรือ RDT ทันที 3.       ประเมินภาวะ organ failure 4.       เริ่ม empiric therapy / isolation หากสงสัยโรคติดต่อรุนแรง 5.       ตรวจซ้ำหรือส่งต่อ specialist หากผลเบื้องต้นไม่ชัดเจน