Approach to illness associated with travel to North Africa

Approach to illness associated with travel to North Africa

🔹 บทนำ (Introduction)

การประเมินผู้ป่วยที่มีอาการป่วยหลังเดินทางจาก North Africa ควรมุ่งเน้นโรคติดเชื้อที่เป็นไปได้ โดยพิจารณาจาก

• ลักษณะอาการทางคลินิก
• พื้นที่และช่วงเวลาที่เดินทาง
• ประวัติการได้รับวัคซีน
• ลักษณะกิจกรรมหรือการสัมผัสเสี่ยง
• และระยะฟักตัวของเชื้อที่เกี่ยวข้อง

ข้อมูลโรคที่ระบาดในแต่ละพื้นที่สามารถติดตามได้จาก

• CDC Travelers’ Health (Health Information for International Travel)
• WHO Outbreak News

---

🔹 ภูมิศาสตร์ (Geography)

North Africa ครอบคลุมประเทศ
Algeria, Canary Islands (Spain), Egypt, Libya, Morocco, และ Tunisia
ภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นทะเลทรายซาฮารา มีพื้นที่ชายฝั่งที่อุดมสมบูรณ์และเขตชลประทานตามแม่น้ำไนล์

ลักษณะภูมิอากาศแห้งแล้ง ทำให้โรคที่พบบ่อยต่างจากแอฟริกาตอนกลาง เช่น malaria และ yellow fever ซึ่ง ไม่มีการระบาดในภูมิภาคนี้

---

🔹 การประเมินเบื้องต้น (Initial Evaluation)

1. จุดเน้นของการประเมิน

เน้นโรคที่

• รักษาได้ (treatable)
• ติดต่อได้ (transmissible)
• อาจก่อภาวะแทรกซ้อนรุนแรง (severe sequelae)

2. การซักประวัติ (History)

ควรถามย้อนหลัง 12 เดือนก่อนเริ่มอาการ

• วันเริ่มอาการ → คำนวณ incubation period
• ประเทศ/เมืองที่ไป พื้นที่ outbreak เช่น Rift Valley fever, MERS-CoV
• ลักษณะการเดินทางและที่พัก
• การกินอาหาร น้ำดื่ม การถูกแมลงกัด หรือสัมผัสสัตว์
• ประวัติวัคซีนและยา (โดยเฉพาะ malaria prophylaxis ถึงแม้ความเสี่ยงจะต่ำ)

3. การตรวจร่างกาย (Physical Exam)

ค้นหาสัญญาณอันตราย เช่น

• Hypotension, respiratory distress, hemorrhagic signs, altered consciousness
  ตรวจต่อมน้ำเหลือง, ตับม้ามโต, เยื่อบุตา, ผื่น, eschar, แผลที่อวัยวะเพศ, อาการทางระบบประสาท

4. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ (Laboratory)

ผู้ป่วยที่มีไข้ → ตรวจ

การตรวจ	จุดประสงค์
CBC + diff	ตรวจ thrombocytopenia, eosinophilia
LFT	ตรวจโรคตับ, leptospirosis, hepatitis
Blood culture	หา Typhoid/Paratyphoid
Smear/RDT for malaria	เฉพาะกรณีมีประวัติอยู่ในเขต endemic (ปัจจุบัน North Africa ไม่มี malaria)
Rapid viral test	COVID-19, Influenza
Serology/PCR	ขึ้นอยู่กับความเสี่ยง เช่น leptospirosis, brucellosis, rickettsia

---

🔹 แนวทางการวินิจฉัยตามอาการ (Syndromic Approach)

1. Systemic Febrile Illness

▪ Incubation ≤10 วัน

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจยืนยัน
Dengue / Zika	ไข้ ผื่น ปวดเมื่อย	PCR / Serology
Leptospirosis	ไข้ ตัวเหลือง ตาแดง	Serology
Rickettsial infection	ไข้ ผื่น ± eschar	Serology/PCR
Enteric fever (Typhoid/Paratyphoid)	ไข้ ปวดท้อง rose spots	Blood culture
Rift Valley fever	ไข้ ปวดข้อ เลือดออกเล็กน้อย	PCR / Serology
CCHF (rare)	ไข้สูง เลือดออก ช็อก	PCR / Serology
Relapsing fever	ไข้เป็นช่วง ๆ	Smear / Serology

หมายเหตุ: North Africa ไม่มี malaria transmission

▪ Incubation >10 วัน

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจยืนยัน
Enteric fever	ไข้เรื้อรัง ปวดท้อง	Blood culture
Acute HIV infection	ไข้ ผื่น ต่อมน้ำเหลืองโต	Ag/Ab, Viral load
Q fever	ไข้ ไอ ปวดศีรษะ	Serology
Tuberculosis	ไอเรื้อรัง เหงื่อกลางคืน	CXR, Sputum
Viral hemorrhagic fevers (Rift Valley, CCHF)	ไข้ เลือดออก	PCR
Visceral leishmaniasis (Leishmania infantum)	ไข้ ม้ามโต น้ำหนักลด	Bone marrow / Serology
Brucellosis	ไข้ เหงื่อกลางคืน ปวดข้อ	Serology
Schistosomiasis	ไข้ eosinophilia หลังเล่นน้ำจืด	Serology

---

2. Gastrointestinal Symptoms

โรค	ลักษณะ	การตรวจยืนยัน
Traveler’s diarrhea (ETEC)	ถ่ายน้ำมากเฉียบพลัน	Stool PCR
Campylobacter / Shigella / Salmonella	ถ่ายมูกเลือด ไข้สูง	Stool culture
Giardiasis / Cryptosporidiosis / Cyclospora	ถ่ายเรื้อรัง	Stool O&P / PCR
Amebiasis / Liver abscess	ถ่ายเลือด ปวดชายโครงขวา	Imaging + Serology
Strongyloidiasis	ถ่ายเรื้อรัง, eosinophilia	Stool larvae / Serology
Echinococcosis	ปวดท้องขวา น้ำหนักลด (พบใน Egypt, Algeria, Morocco)	Ultrasound + Serology

---

3. Jaundice

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจยืนยัน
Hepatitis A/E	ไข้ ตัวเหลือง คลื่นไส้	Serology/PCR
Hepatitis B/C/D	ดีซ่านเรื้อรัง	Serology
Leptospirosis (Weil’s disease)	ไข้ ตาแดง ตัวเหลือง	Serology/Culture
Severe dengue	Platelet ต่ำ เลือดออก	PCR/Antigen

North Africa ไม่มี yellow fever

---

4. Rash

โรค	ลักษณะเด่น	การตรวจยืนยัน
Meningococcemia	ไข้ ผื่น purpura	Blood/CSF PCR
Rickettsial diseases	ผื่น + eschar	Serology/PCR
Measles	ผื่น ไอ ตาแดง	Serology
Dengue / Zika	ผื่นร่วมกับไข้	PCR
Schistosomiasis (Katayama fever)	ผื่นคัน eosinophilia	Serology
Cutaneous leishmaniasis	แผลเรื้อรัง	Smear / Biopsy
Syphilis	ผื่น palms/soles	Serology
Cutaneous larva migrans	รอย serpiginous คัน	Clinical
Anthrax (cutaneous)	แผลดำไม่เจ็บ มีบวมรอบ	Culture
Strongyloidiasis	Larva currens rash	Clinical

---

5. Respiratory Symptoms

▪ ไม่มี eosinophilia

โรค	ลักษณะเด่น
Influenza / COVID-19	ไข้ ไอ เจ็บคอ
MERS-CoV	ปอดอักเสบรุนแรงจากคาบสมุทรอาหรับ
TB	ไอเรื้อรัง เหงื่อกลางคืน
Legionella	ไข้สูง ไอแห้ง ปวดท้อง
Q fever	ไข้ ไอ ปวดศีรษะ
Anthrax (inhalational)	ไข้ เจ็บหน้าอก ช็อกเร็ว

▪ มี eosinophilia

โรค	ลักษณะเด่น
Loeffler syndrome	ไอแห้ง + infiltrate เคลื่อนตำแหน่ง
Strongyloidiasis	ไอ wheezing

---

6. Neurologic Symptoms

โรค	ลักษณะเด่น
Meningococcemia	ไข้ คอแข็ง ผื่น purpura
West Nile virus	ไข้ ปวดหลัง อ่อนแรงไม่สมมาตร
Rabies	กลัวน้ำ ชัก กลืนลำบาก
Guillain-Barré syndrome	อ่อนแรงหลังติดเชื้อ Campy หรือ Zika

---

🔹 การประเมินตามประวัติการสัมผัส (Exposure-based Clues)

การสัมผัส	โรคที่ควรนึกถึง
ยุงกัด	Dengue, Zika, West Nile virus
แมลงวันทราย (sand fly)	Leishmaniasis
เห็บ / หมัด / เหา	Rickettsia, Relapsing fever, Plague
น้ำไม่สะอาด / อาหารดิบ	Typhoid, Giardia, Hepatitis A/E
นมดิบ	Brucellosis, Q fever
สัมผัสสัตว์	Anthrax, Rabies, Psittacosis, Q fever
เพศสัมพันธ์ไม่ป้องกัน	HIV, Syphilis, Hepatitis B/C, Zika

---

🔹 สรุปแนวทางปฏิบัติทางคลินิก (Clinical Prioritization) 1.       ประเมินและจัดการ ภาวะฉุกเฉินหรือรุนแรงก่อน (เช่น meningococcemia, severe dengue, anthrax) 2.       ตรวจ CBC, LFT, Blood culture, และไวรัสระบบทางเดินหายใจ เป็น routine 3.       ไม่ต้องตรวจ malaria หากไม่มีการเดินทางต่อไปยังพื้นที่ endemic 4.       พิจารณาตาม syndromic group + exposure + incubation period 5.       หากไม่พบสาเหตุ → ตรวจซ้ำภายใน 24–72 ชม. 6.       ประสาน infection control / isolation หากสงสัย viral hemorrhagic fever หรือ zoonosis รุนแรง