วันอาทิตย์ที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2568

Enterovirus and Parechovirus

Enterovirus และ Parechovirus

บทนำ

  • Enteroviruses และ Parechoviruses = RNA viruses ในตระกูล Picornaviridae
  • Poliovirus → ต้นแบบ, ก่อโรค poliomyelitis (ควบคุมได้เกือบหมด, กำลังถูก eradicated)
  • Nonpolio enteroviruses & parechoviruses → ทำให้เกิดโรคได้หลากหลาย โดยเฉพาะในทารกและเด็กเล็ก
  • โรคสำคัญ:
    • Hand-foot-mouth disease (HFMD, โดยเฉพาะ EV-A71 → มีวัคซีนในจีน)
    • Acute flaccid myelitis (AFM) → โรคคล้ายโปลิโอ, มีการระบาดเป็นระยะตั้งแต่ปี 2014
    • Respiratory illness, meningitis, myocarditis, encephalitis

Classification

  • Enterovirus: > 100 serotypes, แบ่งเป็น 4 species (A–D)
    • Poliovirus (1–3)
    • Coxsackie A (1–22, 24), Coxsackie B (1–6)
    • Echovirus (1–9, 11–21, 24–27, 29–33)
    • Enterovirus ใหม่ (เช่น EV-D68, EV-A71)
  • Parechovirus: 4 species (A–D), > 14 serotypes
    • PeV-A3 → เด่นใน CNS infection เด็กเล็ก

Virology

  • Virion ขนาด ~27 nm, non-enveloped, capsid (VP1–VP4), genome = ssRNA (+ sense) ~7.5 kb
  • Replication:
    • ติดเซลล์โดย receptor → uncoating → translation เป็น polyprotein → cleaved → structural & nonstructural proteins
    • Viral replication เร็ว: 6–12 ชั่วโมงได้ virion ใหม่, yield ~10⁴–10⁵ ต่อเซลล์ แต่ infectious unit 0.1–10%
  • ทนต่อ pH กว้าง, ทน ether/แอลกอฮอล์, แต่ถูกทำลาย >50°C (เสถียรขึ้นถ้ามี MgCl₂)

Epidemiology

  • Seasonality: พบบ่อยช่วง summer–fall ในเขตอบอุ่น
  • Age: เด็ก < 1 ปี ติดเชื้อมากที่สุด, เด็กชายเสี่ยงมากกว่าเด็กหญิง ~50%
  • Transmission:
    • Fecal–oral (contaminated food, water, fomites)
    • Respiratory droplets & aerosols (เช่น EV-D68, CA21)
    • Tear (EV-D70 → hemorrhagic conjunctivitis)
    • Household spread สูง, infants (โดยเฉพาะใส่ผ้าอ้อม) → efficient transmitters
  • Infectivity: shedding สูงใน nasopharynx & feces, อยู่บนผิวหนังได้ ~2 ชม., บน surface ได้ < 24 ชม.
  • Cyclic epidemics: เกิด multi-year cycle → outbreak ใหญ่เมื่อ population immunity ต่ำ
    • ตัวอย่าง:
      • Echovirus 9 (1950s), EV-D70 (acute hemorrhagic conjunctivitis, 1969), Echovirus 11 (1980s)
      • Coxsackie A6 → atypical HFMD outbreaks
      • EV-D68 → respiratory outbreak + AFM (2014–2018, biennial peaks)
      • EV-A71 → brainstem encephalitis, pulmonary edema, epidemic paralysis (high mortality, mainly Asia-Pacific)

Pathogenesis

  • Replication & dissemination:
    • Primary replication → pharynx + terminal ileum → minor viremia → lymphoid tissue → major viremia → spread to target organs (skin, CNS, heart)
  • Immune response:
    • Immunity serotype-specific, reinfectionอาจเกิดได้แต่ไม่รุนแรง
    • Innate immunity: macrophage TLR-3, interferon response สำคัญ
    • Humoral immunity: antibody, plasma cells, memory B cells → ป้องกัน reinfection
    • Mucosal immunity: secretory IgA เกิด ~2 สัปดาห์หลังติดเชื้อ
    • T cells: มีบทบาท complex → อาจช่วย clearance หรือเพิ่ม inflammation (เช่น CVB3 myocarditis)
  • Host factors:
    • Neonates → เสี่ยง systemic disease, acquired perinatally
    • Immunodeficiency (เช่น agammaglobulinemia, CVID) → persistent enterovirus infection

 

✅ Key Clinical Points

  • Enteroviruses & parechoviruses → ทำให้เกิด spectrum กว้าง ตั้งแต่ mild URI, HFMD, aseptic meningitis, myocarditis, ไปจนถึง AFM
  • EV-A71 & EV-D68 → public health concern สำคัญ (Asia-Pacific, US outbreaks)
  • Pathogenesis: เริ่ม replication ที่ pharynx/ileum → minor viremia → major viremia → target organs
  • Immunity: ส่วนใหญ่ type-specific, แต่ reinfection mild; neonates & immunocompromised → high risk severe disease

 

Clinical features, Diagnosis, Treatment, Prevention

บทนำ

  • Enteroviruses & Parechoviruses: RNA viruses (Picornaviridae), พบทั่วโลก, ติดต่อหลักผ่าน fecal–oral และ respiratory secretions
  • Poliovirus: ต้นแบบ, ก่อโรค poliomyelitis → ควบคุมได้ดีด้วยวัคซีน, เหลือ endemic ในบางพื้นที่
  • Non-polio enteroviruses (Coxsackie A/B, Echovirus, EV-D68, EV-A71) + Parechoviruses → ทำให้เกิดโรคหลากหลาย, เด็กเล็กและทารกเสี่ยงสูง

Clinical Features

Spectrum of disease

  • ส่วนใหญ่ > 90% → asymptomatic หรือ febrile illness ที่ไม่จำเพาะ
  • อาการและความรุนแรงขึ้นกับอายุ/เพศ/immune status
  • Incubation: 3–5 วัน (โดยเฉพาะ polio), เชื้อ shed ได้
    • Respiratory tract: 1–3 สัปดาห์
    • Feces: 3–8 สัปดาห์ → transmissibility สูงสุดใน 2 สัปดาห์แรก

Exanthema / Enanthem

  • HFMD: EV-A71 (รุนแรง: brainstem encephalitis, pulmonary edema, shock), CV-A6 (atypical, vesiculobullous, onychomadesis)
  • Herpangina: CV-A group A, เด็ก 3–10 ปี, vesicle ที่ tonsillar fauces/soft palate
  • Maculopapular rash: echoviruses, nonspecific (“Boston exanthem”)
  • Petechiae/purpura: EV-9, CV-A9 → mimic meningococcemia
  • Urticaria-like rash: CV-A9

CNS infections

  • Viral meningitis (aseptic meningitis): เด็ก < 1 ปี เสี่ยงสูง, ส่วนใหญ่ species B enteroviruses (Coxsackie B, Echoviruses)
  • Encephalitis: CV-A9, CV-B2, B5, Echovirus 6, 9 → ส่วนใหญ่ outcome ดีกว่า HSV
  • AFM (acute flaccid myelitis):
    • Polio 1–3 (classic)
    • EV-D68 → outbreaks (2014, 2016, 2018), respiratory illness + focal weakness
    • EV-A71 → HFMD + brainstem encephalitis, pulmonary edema (high mortality in infants)

Other syndromes

  • Ocular infection: AHC (acute hemorrhagic conjunctivitis) → CV-A24, EV-D70
  • Pleurodynia (Bornholm disease): Coxsackie B > others, chest/abdominal muscle spasm
  • Myopericarditis: Coxsackie B → myocarditis/pericarditis, อาจพัฒนาเป็น chronic dilated cardiomyopathy
  • Respiratory disease:
    • EV-D68 → URTI/LRTI, wheezing, severe diseaseใน asthmatic หรือ healthy children, associated AFM
    • EV-A71 severe CNS → pulmonary edema (neurogenic)

Special populations

  • Pregnancy: ส่วนใหญ่ mild แต่ถ้าใกล้ term → risk vertical transmission → neonatal infection
  • Neonates: severe systemic infection (CV-B2–5, Echovirus 11), myocarditis, fulminant hepatitis, encephalitis → outcome ขึ้นกับ maternal antibody
  • Immunocompromised (B cell defect, SCID, CVID, transplant): chronic/fatal enteroviral infection → CNS, muscle, liver, dermatomyositis-like syndrome

Parechoviruses

  • โรค spectrum คล้าย enteroviruses → febrile illness, meningitis, myocarditis, exanthem
  • PeV-A3: CNS infection, neonatal encephalitis (white matter injury mimicking HIE), fulminant hepatitis
  • Clinical clue: prolonged fever < 6 เดือน, palmar/plantar erythema

Laboratory Diagnosis

  • ส่วนใหญ่ diagnosis = clinical
  • Indication for lab → severe CNS infection, neonatal sepsis-like illness, myocarditis, immunocompromised, outbreak investigation
  • Preferred test: RT-PCR (blood, CSF, respiratory secretions, stool)
    • CSF PCR = rapid & sensitive (except EV-D68, EV-A71 detection อาจยาก)
    • Stool PCR → prolonged shedding, อาจสะท้อน past infection
  • Parechoviruses: ต้องใช้ primer เฉพาะ, conventional enterovirus PCR ไม่ detect
  • Culture: ไม่ค่อยใช้ routine แต่มีค่าในการ typing/public health
  • Serology: rarely useful, ใช้ได้เฉพาะกรณีเฉพาะ เช่น polio, research

Treatment

หลัก

  • ส่วนใหญ่ self-limited → supportive care เท่านั้น
  • การรักษาตามอาการ (analgesics, hydration, oxygen, ventilatory support ใน severe case)

Antiviral therapy (เฉพาะ severe, experimental)

  • Pleconaril (capsid inhibitor): เคยใช้ใน neonatal enterovirus, meningitis (ผล modest, ไม่ available routine)
  • Pocapavir (V-073): capsid inhibitor, trial ลด poliovirus shedding, resistance เกิดเร็ว
  • Imocitrelvir (V-7404): 3C protease inhibitor, under development (ใช้ร่วมกับ pocapavir)
  • Remdesivir: case report clearance of chronic poliovirus excretion
  • IVIG:
    • ไม่แนะนำ routine
    • อาจพิจารณาใน life-threatening (neonatal sepsis-like enterovirus, myocarditis, immunodeficiency with chronic infection) แต่ evidence inconsistent

Prevention

  • General:
    • Hand hygiene (แต่ alcohol-based sanitizer อาจไม่ effective ต่อ non-enveloped virus)
    • Contact precaution ใน hospital (โดยเฉพาะเด็กใส่ผ้าอ้อม)
    • Droplet precaution ใน outbreak (eg. EV-D68 respiratory surge)
  • Pregnancy: หลีกเลี่ยง contact ใกล้ term
  • Vaccination:
    • Polio vaccine (IPV worldwide, OPV ในบางประเทศยังใช้ → risk VAPP, VDPV)
    • EV-A71 inactivated vaccines (China, efficacy ~97% against genotype C4/B4; cross-protection possible)
    • RSV, Influenza, COVID-19 vaccine → ไม่ใช่ specific แต่ป้องกัน differential infection
  • Neonatal risk: outcome ขึ้นกับ maternal antibody

 

✅ Key Points สำหรับแพทย์

  • Enteroviruses/Parechoviruses = major cause ของ viral meningitis, HFMD, neonatal sepsis-like illness
  • EV-A71, EV-D68 → public health threats (severe CNS, AFM, pulmonary edema)
  • Diagnosis: clinical ± RT-PCR (CSF, blood, respiratory secretions), stool PCR less reliable
  • Treatment = supportive, antiviral & IVIG ใช้เฉพาะกรณีรุนแรง/experimental
  • Prevention: hand hygiene, hospital precautions, vaccination (Polio, EV-A71 in China)

 

ที่
ป้ายกำกับ:

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น

สมัครสมาชิก: ส่งความคิดเห็น (Atom)