MERT (Medical Emergency Response Team)

MERT (Medical Emergency Response Team)

---

🎯 วัตถุประสงค์ของทีม MERT

• เพื่อให้สามารถ รักษาผู้ป่วยฉุกเฉินจำนวนมากในภาวะภัยพิบัติ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• ทำงานร่วมกับหลายหน่วยงานได้ (สาธารณสุข / มูลนิธิ / เหล่าทัพ ฯลฯ)
• ปฏิบัติภายใต้ระบบ Incident Command System (ICS)
• ทีมต้อง self-sustain ได้อย่างน้อย 72 ชั่วโมง โดยไม่เป็นภาระแก่พื้นที่ประสบภัย

---

🧑‍⚕️ องค์ประกอบทีม (16–20 คน)

• แพทย์ 2 คน (ควรเป็น EP)
• คนที่ 1: หัวหน้าทีม บัญชาการ ประสานงาน
• คนที่ 2: ผู้นำด้านการรักษา → Triage / Treatment / Refer
• พยาบาล ER/EMS: 4 คน (แบ่งตาม Trauma / Non-Trauma / รายงาน / ประสานงาน)
• EMT / พนักงานฉุกเฉินการแพทย์: 6 คน
• เภสัชกร 1 / ช่างซ่อมบำรุง 1 / สื่อสาร-ประชาสัมพันธ์ 1 / ฝ่ายบริหาร-การเงิน 1 / แม่บ้านหรือผู้ช่วย 1

แพทย์สามารถสลับบทบาทระหว่างหัวหน้าทีมกับผู้นำด้านการรักษาได้ตามสถานการณ์

---

🧩 บทบาทแพทย์ในทีม MERT

เมื่อเข้าสู่พื้นที่ภัยพิบัติ แพทย์จะต้อง:

1.       ประเมินสถานการณ์สุขภาพเร่งด่วนในพื้นที่ (Rapid Health Assessment)

2.       บัญชาการหรือสนับสนุนการสั่งการภายใต้ ICS

3.       กำกับ Triage + Treatment + Transfer

4.       ปกป้องความปลอดภัยของทีมและพื้นที่ปฏิบัติการ

5.       รายงานสถานการณ์และประสานการขอสนับสนุนจากศูนย์บัญชาการ

---

🚑 ขอบเขตการทำงานของทีม MERT (Scope)

• ให้การแพทย์ฉุกเฉินในภัยพิบัติทุกระดับ
• ยึดมาตรฐานเวชศาสตร์ฉุกเฉิน
• ต้องได้รับการมอบหมายอำนาจในพื้นที่ตามระบบ ICS
• ทำงานร่วมกับท้องถิ่นและหน่วยสนับสนุนต่าง ๆ

---

💡 สมรรถนะหลักที่ทีมต้องมี (Core Competency)

• รู้หลัก ICS / Medical Field Command
• กู้ชีพและดูแลผู้บาดเจ็บจำนวนมาก (MIMMS / CSCATTT)
• ประสานงานกับหลายองค์กรได้
• ปฏิบัติงานแบบ Self-Sustainability

---

📘 เนื้อหาการฝึกอบรม (8 Modules)

เน้นหัวข้อสำคัญ เช่น:

• Disaster & Impact
• Stakeholders
• Preparedness & Setting Medical Post
• Medical Operation → Triage / Treatment / Transfer / Transport
• Personal safety / Decontamination
• Mental Health & Team Wellbeing
• Lifting & Moving / Radio communication
• Scenario-based drills

แก่นหลักคือ เตรียมพร้อม – สั่งการ – คัดแยก – รักษา – ส่งต่อ

---

🏥 สิ่งที่แพทย์ฉุกเฉินควรโฟกัสเพิ่มเติม

หมวด	สิ่งที่ควรทำได้
บัญชาการ	เข้าใจ ICS / METHANE report / Safety zone
Clinical	Triage ผู้ป่วยจำนวนมาก (START/JumpSTART/CTS)
Operation	ตั้ง Medical Post ให้พร้อมใน 30–60 นาที
Transportation	ประสาน Refer แบบประเมินลำดับความสำคัญ
Team readiness	ดูแลสุขภาพกาย-ใจทีม (Psycho support)

---

✨ Key Takeaways เร็วๆ สำหรับ EP คุณคือ Medical Ops Leader → ตัดสินใจเร็ว ถูกต้อง ปลอดภัย ทำงานแบบ Command & Control + Safety First เป้าหมายคือ รักษาชีวิตจำนวนมากที่สุดภายใต้ทรัพยากรจำกัด การประสานงานสำคัญพอๆ กับการรักษา

---

📌 Module 4: การเตรียมการและการจัดตั้งหน่วยรักษาพยาบาลในพื้นที่ (Preparedness & Setting of Medical Post)

🎯 วัตถุประสงค์ของ Module

เพื่อให้ทีม MERT:

• เตรียมความพร้อมของบุคลากร อุปกรณ์ และระบบสื่อสารได้ทันทีเมื่อถูกระดมกำลัง
• ตั้ง Medical Post ตามหลักความปลอดภัยและรองรับ Mass Casualty

---

🧭 หลักการสำคัญในการตั้ง Medical Post

Medical Post ต้องจัดตั้งภายใต้ ICS (Incident Command System) และสัมพันธ์กับเขตปฏิบัติการในพื้นที่ ได้แก่

• Impact Zone: อันตรายสูง ไม่ให้ทีมตั้งหน่วย
• Restricted Zone: มีความเสี่ยง ต้อง PPE/อนุญาตพิเศษ
• Reserved Zone: จุดตั้งหน่วยปลอดภัย
• Staging Area: จุดรวมพล/รอคำสั่ง

---

📍 ตำแหน่งที่ตั้ง Medical Post ต้อง…

• อยู่ใน Reserved Zone
• เป็นจุดที่ เข้าถึงง่าย / เส้นทางขนย้ายปลอดภัย
• มีพื้นที่พอสำหรับ Triage – Treatment – Transfer
• ปลอดภัยจาก อันตรายทุติยภูมิ (ไฟฟ้า/สารเคมี/น้ำป่า ฯลฯ)
• รองรับการ Landing Zone หากมีการส่งต่อทางอากาศ

---

🚑 ขั้นตอนการปฏิบัติ (Sequence of Events)

สรุปลำดับงานที่ทีมต้องปฏิบัติเมื่อเข้าสู่พื้นที่

1.       Scene Assessment

2.       Alerting Process

3.       Field Organization

4.       First Triage

5.       Assessment & Stabilization

6.       Evacuation & Transport

7.       Hospital Treatment

แพทย์ = ผู้นำทางคลินิกของการคัดแยกและรักษาใน Medical Post

---

🧩 องค์ประกอบใน Medical Post แบบมาตรฐาน

| ส่วน | หน้าที่ |
|—|—|
| Triage Area | คัดแยกแบบ MCI / CSCATTT |
| Treatment Area | ดูแลผู้ป่วยตาม Priority |
| Evacuation Point | ส่งต่อไปโรงพยาบาลปลายทาง |
| Command & Communication | ประสานกับ ICS และทีมสนับสนุน |
| Logistics | ยา เวชภัณฑ์ น้ำ อาหาร แสงสว่าง |

(อ้างอิงโครงสร้าง ICS Facilities)

---

🎒 ความพร้อมของทีมก่อนออกปฏิบัติ

ต้องมี:

• Personal Go-bag: ยา/อาหาร/PPE อย่างน้อย 72 ชั่วโมง
• ชุดวิทยุสื่อสาร + แบตเตอรี่สำรอง
• เอกสารบันทึกสถานะผู้ป่วย / แบบรายงาน ICS
• ความพร้อมด้านจิตใจและทีมเวิร์ค

---

🔐 Safety First ในทุกขั้นตอน

• ทุกพื้นที่ต้องประเมิน ความเสี่ยง ก่อนเข้าปฏิบัติ
• ต้องมี เส้นทางหลบหนี ทุก Medical Post
• ใช้หลัก Buddy System
• หลีกเลี่ยงการตั้งใกล้ โครงสร้างเสียหาย / ไฟ / HAZMAT

---

⭐ Key Takeaways สำหรับแพทย์ฉุกเฉิน | ประเด็น | สิ่งที่แพทย์ต้องทำ | |—|—| | Command & Control | ทำงานร่วมกับ ICS อย่างเป็นระบบ | | Clinical Leadership | กำกับ Triage – Treatment – Transfer | | Communication | รายงาน METHANE / ขอสนับสนุนทรัพยากร | | Patient Flow | ลดคอขวดใน Triage & Transport | | Safety | ปกป้องชีวิตทีมและผู้ป่วยเป็นอันดับแรก | เป้าหมายสูงสุด: “ช่วยให้รอดชีวิตได้มากที่สุด ภายใต้ทรัพยากรจำกัด”

---

📌 Module 5 : ปฏิบัติการด้านการแพทย์ (Medical Operation)

เนื้อหาหลัก เป็นการเตรียมทีม MERT ให้สามารถดูแลผู้บาดเจ็บจำนวนมากในภาวะภัยพิบัติ โดยระบบการจัดการแบบสหสาขาวิชาชีพ

หัวข้อสำคัญ 8 ด้าน

1. Command & Control (การควบคุมและสั่งการ)

• ยึดระบบบัญชาการเหตุการณ์ (ICS)
• หัวหน้าทีมกำกับงานให้เสร็จภายในเวลาที่กำหนด
• ประสานทรัพยากรและการตัดสินใจ

2. Safety (การควบคุมความปลอดภัย)

• ทำงานในเขตปลอดภัย
• ป้องกันอันตรายทุติยภูมิ
• ดูแลความปลอดภัยของบุคลากรเป็นอันดับแรก

3. Communication (การสื่อสารและประสานงาน)

• ใช้ช่องทางสื่อสารที่ชัดเจน
• รายงานสถานะและความต้องการเป็นระยะ
• ประสานการส่งต่อและการสนับสนุน

4. Assessment (การประเมินสถานการณ์และทีมช่วยเหลือ)

• ประเมินสภาพแวดล้อมผู้ป่วยและระบบสาธารณสุขในพื้นที่
• ระบุจำนวนผู้ป่วย ทรัพยากรที่มี การคาดการณ์ความต้องการ

5. Triage (การคัดแยกผู้บาดเจ็บ)

• ใช้ระบบคัดแยกที่เป็นมาตรฐาน (เช่น START / CSCATTT)
• เน้น “ช่วยคนได้มากที่สุดด้วยทรัพยากรที่จำกัด”

6. Treatment (การดูแลรักษา)

• ให้การรักษาเฉพาะหน้าทั้ง Trauma & Non-Trauma
• ดูแล ABCDE
• TTT : Treat the Threat, Treat the Triage

7. Transfer (การส่งต่อผู้ป่วย)

• กำหนดลำดับก่อนหลังตามความเร่งด่วน | เหมาะสมกับศักยภาพ รพ.ปลายทาง
• มีระบบติดตามผู้ป่วย

8. Transportation (การเคลื่อนย้ายผู้ป่วย)

• ใช้ยานพาหนะหลากหลายตามพื้นที่
• ดูแลความปลอดภัยระหว่างทาง
• การสื่อสารก่อนถึงปลายทาง

---

⭐ จุดเน้นสำคัญของ Module นี้

ประเด็น	เหตุผลที่สำคัญ
ระบบสั่งการชัดเจน	ลดความสับสนเมื่อมีหลายหน่วยงานร่วม
ปลอดภัยของทีมมาก่อน	เพื่อคงกำลังรบทางการแพทย์ไว้
คัดแยกและส่งต่อมีประสิทธิภาพ	ลดการเสียชีวิตที่ป้องกันได้
ติดต่อประสานงานตลอดเวลา	ให้ทรัพยากรเข้าเสริมได้ทัน

---

🧭 เป้าหมายสุดท้ายของการปฏิบัติการ ให้ผู้บาดเจ็บจำนวนมากได้รับการดูแลที่เหมาะสมที่สุด แม้ทรัพยากรจำกัด และสถานการณ์มีความเสี่ยงต่อชีวิตอย่างสูง

---

📌 Module 6 : ความรู้ทั่วไป (General Knowledge)

Module นี้ครอบคลุมองค์ความรู้พื้นฐานเพื่อให้ทีม MERT สามารถปฏิบัติงานได้อย่างปลอดภัย มีประสิทธิภาพ และสามารถสนับสนุนผู้ประสบภัยด้านร่างกายและจิตใจ ภายใต้สภาพแวดล้อมที่ทรัพยากรจำกัด

✴️ ประเด็นหลัก 4 ด้าน

1. Personnel Safety & Decontamination

(ความปลอดภัยบุคลากรและการกำจัดพิษปนเปื้อน)

• หลัก “ทีมปลอดภัยก่อน ผู้ป่วยปลอดภัยจึงตามมา”
• PPE ต้องเหมาะสมตามระดับความเสี่ยง (ร้อน/อันตราย/ปนเปื้อน)
• ควบคุมเขตพื้นที่ปฏิบัติการ: Hot / Warm / Cold zone
• การ Decontamination:
• ลำดับ Life-saving first → Decon → Treatment
• ใช้น้ำปริมาณมาก + สบู่ เพื่อลดสารเคมีบนผิวหนัง
• คัดแยกผู้ป่วยก่อนเข้าระบบรักษา (START ก่อน Decon ใช้ใน warm zone)

เป้าหมาย: ไม่ให้ทีมกลายเป็น “ผู้ประสบภัยรายใหม่”

---

2. Mental Health Problem in Disasters

(ผลกระทบต่อสุขภาพจิต และจิตวิทยามวลชน)

• ผู้ประสบภัยมีความกลัว สูญเสีย สูญสิ้นความหวัง
• อาจเกิด Acute Stress Reaction, PTSD, Panic, Mass hysteria
• ทีมต้องมีทักษะ Psychological First Aid (PFA)
• Do no further harm เป็นหลักสำคัญ

ทีมดูแลประชาชนได้ดี ต้องดูแลใจทีมได้ดีด้วย

---

3. Wellbeing & Sanitation in MERT Operation

(สุขอนามัยและความเป็นอยู่ของทีม)

• ความสามารถ Self-sustain 72 ชั่วโมง
• การจัดการพื้นที่พัก น้ำ อาหาร ความสะอาด
• ป้องกันการติดเชื้อในทีม: มือสะอาด → สุขาภิบาลดี → ทีมยังสู้ต่อได้
• การประเมิน “Heat stress / Fatigue / Sleep deprivation”

สุขภาพทีม = ศักยภาพในการช่วยชีวิต

---

4. Teamwork

(การทำงานเป็นทีม)

• ใช้หลักการสื่อสารชัดเจน (Closed-loop communication)
• บทบาทแต่ละคนชัดเจน → ป้องกันความซ้ำซ้อน/หลุดรั่ว
• โต้วาทีได้ แต่ ตัดสินใจต้องเป็นหนึ่งเดียว
• ทำงานสหสาขา ภายใต้ ICS Chain of Command

---

⭐ Key Takeaways

ด้าน	สิ่งที่ต้องเน้น
Safety	ทีมต้องอยู่รอดเพื่อช่วยชีวิตผู้อื่น
Decontamination	กันปนเปื้อนก่อนเข้าสู่การรักษา
Mental Health	ฟื้นฟูทั้งกายและใจผู้ประสบภัย
Sanitation	สุขอนามัยทีม คือความต่อเนื่องของภารกิจ
Teamwork	ความสำเร็จเกิดจากความร่วมมือ

---

สรุปภาพรวมสั้น ๆ Module 6 คือการเตรียมทีมให้ “ปลอดภัย มั่นคง มีสุขภาพดี และทำงานร่วมกันได้อย่างทรงพลัง” เพื่อให้การตอบสนองต่อภัยพิบัติยั่งยืนและมีประสิทธิภาพ

---

📌 Module 7 : ทักษะและวิธีการ (Skill & Technique)

Module นี้เป็นส่วน ภาคปฏิบัติ ที่ฝึกทักษะสำคัญของทีม MERT ในการปฏิบัติงานในภาวะภัยพิบัติ แบ่งทักษะหลักเป็น 2 ส่วน

1. Lifting & Moving Technique

ทักษะการยกและการเคลื่อนย้ายผู้ป่วยฉุกเฉินในภาวะภัยพิบัติ
เน้นความปลอดภัยเป็นอันดับแรก — Team safety → Patient safety

📍 วัตถุประสงค์ของการฝึก

• เข้าใจหลักการยกและเคลื่อนย้ายผู้ป่วยที่ถูกต้อง
• สามารถทำได้จริงในสถานการณ์ภัยพิบัติ
• มีความพร้อม กระตือรือร้นในการปฏิบัติหน้าที่ภาคสนาม

📍 หลักการสำคัญ

หลักการ	เหตุผล
ใช้แรงจากกล้ามเนื้อมัดใหญ่ เช่น ขา	ลดการบาดเจ็บของผู้ช่วยเหลือ
เคลื่อนย้ายตามแนวแกนกระดูกสันหลัง	ลดโอกาสเกิด Spinal injury
ประเมินเสถียรภาพสถานที่และทีมก่อนเคลื่อนย้าย	ป้องกันอันตรายทุติยภูมิ
ประเมิน airway/breathing/circulation ก่อนทุกครั้ง	ผู้ป่วยปลอดภัยมาก่อนการเคลื่อนย้าย

📍 ตัวอย่างเทคนิคที่ใช้บ่อย

• Log roll
• Chair carry
• Two-person/Three-person carry
• Stair evacuation
• เคลื่อนย้ายร่วมกับอุปกรณ์ (backboard, scoop stretcher, evacuation stretcher ฯลฯ)

ยึดหลัก “Move only when necessary”

---

2. Radio Communication Technique

ทักษะการใช้วิทยุสื่อสารในปฏิบัติการ MERT
เพื่อให้ทีมสามารถสื่อสารได้แม้ระบบสื่อสารอื่นล่ม

📍 ทักษะที่ต้องมี

• สามารถใช้วิทยุสื่อสารระหว่างปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างถูกต้อง
• รายงานสั้น กระชับ ชัดเจน มีมาตรฐานเดียวกันในทีม
• ใช้รหัส/Call sign ที่กำหนดร่วมกัน

📍 หลักการสื่อสาร

หลักการ	ตัวอย่าง
Clear – พูดช้า ชัด ไม่ยาว	“MERT-1 to Command, 2 Red, 3 Yellow, Over.”
Concise – เฉพาะข้อมูลจำเป็น	จำนวน/สภาพผู้ป่วย/ตำแหน่ง
Confirm – ปิดการสื่อสารด้วยคำยืนยัน	“Copy” / “Roger” / “Over & Out”

📍 สถานการณ์ที่ต้องฝึก

• ระหว่างเคลื่อนย้ายผู้ป่วยในจุดเสี่ยง
• ระหว่างสื่อสารระหว่างทีมสื่อสาร ทีม Triage และ Command
• ในพื้นที่เสียงดัง มืด คับแคบ หรือสภาพแวดล้อมไม่เป็นมิตร

---

🎯 Learning Outcomes ตามหลักสูตร

เมื่ออบรมจบ ผู้เข้าอบรมจะต้อง…
✔ เข้าใจหลักการเคลื่อนย้ายผู้ป่วยในสถานการณ์ต่าง ๆ
✔ ปฏิบัติการยก-เคลื่อนย้ายได้จริง
✔ ใช้วิทยุสื่อสารได้เหมาะสมในงาน MERT
✔ มีเจตคติที่ดีและพร้อมปฏิบัติหน้าที่ภาคสนามอย่างปลอดภัย

---

⭐ Key Points สรุปสั้น ทีมต้อง ปลอดภัย ก่อนเข้าเคลื่อนย้าย ป้องกัน spinal injury เป็นอันดับต้น สื่อสารแบบ ชัดเจน – กระชับ – ยืนยันผลกลับ ทักษะทั้งสองเป็นพื้นฐานของปฏิบัติการ MERT ในทุกเหตุการณ์

---

ความรู้พื้นฐานที่ต้องอ่านเพิ่มเติม

• WASH (Water / Sanitation / Hygiene) {Thai / Eng} ความรู้พื้นฐานสำหรับ “น้ำสะอาด, ห้องน้ำ/สุขาภิบาล, ที่พักฉุกเฉิน
• Incident Command System: Link Part 1 / Part 2 / Part 3 / Part 4
• START Triage
• Decontamination