Rhinovirus
บทนำ
Rhinovirus เป็นสาเหตุสำคัญของ common
cold ซึ่งมักเป็นโรคไม่รุนแรงและหายเอง แต่ยังสัมพันธ์กับ การติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนล่างและการกระตุ้น
asthma exacerbations ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่
จึงเป็นเชื้อที่มี morbidity สูงกว่าที่เคยเชื่อกัน
ระบาดวิทยา (Epidemiology)
- พบได้บ่อยที่สุดในบรรดาเชื้อก่อ common cold
- ผู้ใหญ่: 2–3 ครั้ง/ปี
- เด็ก: 8–12 ครั้ง/ปี
โดยส่วนใหญ่ติดเชื้อครั้งแรกในปีแรกของชีวิต
- เด็กเป็น reservoir หลักของเชื้อ
- มี > 100 serotypes แบ่งเป็น
RV-A, RV-B, RV-C →
โดยเฉพาะ RV-C เกี่ยวข้องกับ asthma
exacerbations รุนแรง
Virology
- เป็น Picornavirus, RNA virus ขนาดเล็ก
(~30 nm), capsid แบบ icosahedral
- ประกอบด้วย VP1–VP4 →
VP1 มี hydrophobic pocket ซึ่งอาจเป็น target
ของ antiviral drugs
- Receptor
ที่สำคัญ:
- RV-A,
RV-B → ICAM-1 / LDLR
- RV-C
→ CDHR3
การแพร่เชื้อ (Transmission)
- เกิดจาก self-inoculation (มือ → จมูก/ตา)
เป็นหลัก
- Aerosol
droplet (เล็ก/ใหญ่) พบได้บ้าง
- ไม่ติดทาง oral ingestion
- ช่วงแพร่เชื้อสูงสุด: วัน 2–3 หลังติดเชื้อ,
ภายใน 5 วันแรกของอาการ
- เชื้ออยู่ใน nasal secretion 5–7 วัน, ตรวจพบใน nasopharynx ได้นาน 2–3 สัปดาห์
พยาธิสรีรวิทยา (Pathogenesis)
1.
Entry: เกาะที่ ICAM-1
หรือ CDHR3 →
เข้า epithelial cell
2.
Cytokines: IL-8, chemokines → ดึง PMNs → อาการคัดจมูก,
rhinorrhea
3.
Kinins: Bradykinin, lysyl-bradykinin → เพิ่ม vascular
permeability, ทำให้เกิดอาการเหมือนหวัด
4.
ผลต่อ host defense:
o กระตุ้น interferon →
ขัดขวาง influenza, SARS-CoV-2 replication
o ลด sICAM-1 (antiviral) + เพิ่ม mICAM-1
(proviral) → ติดเชื้อง่ายขึ้น
5.
Immune response:
o Type
I, III interferons → ต้าน viral replication
o Antibody
(IgA, IgG) เกิดช้า (> 1 สัปดาห์),
เป็น serotype-specific
พยาธิกำเนิดและพยาธิสภาพ (Pathology)
- ไม่ทำลายเยื่อบุชัดเจน
- Epithelial
cells ตายแบบ apoptosis และถูก extrude
ออกมา → ลดการแพร่เชื้อ
- Mucociliary
clearance ลดลง, tight junctions อ่อนแอ → เสี่ยง
bacterial superinfection
Clinical Manifestations
- ผู้ใหญ่: คัดจมูก, rhinorrhea, เจ็บคอ, ไอเล็กน้อย, ไม่ค่อยมีไข้,
อาการ 5–7 วัน
- เด็ก: ไข้, อาการนานกว่า,
พบ febrile seizure ได้
- ทารก: bronchiolitis (severe), เพิ่มความเสี่ยงพัฒนาเป็น
asthma
- อาจสัมพันธ์กับ community-acquired pneumonia (แต่บ่อยครั้งเป็น coinfection)
Asthma Exacerbations
- 50% ของ asthma exacerbations ในผู้ใหญ่ และ สูงถึง
90% ในเด็ก เกี่ยวข้องกับ
rhinovirus
- RV-C
→ exacerbations รุนแรง, เสี่ยงต้องนอนโรงพยาบาล
- กลไกสำคัญ:
- bronchial
epithelial cells ใน asthmatic → interferon-beta response ต่ำ → apoptosis ลดลง → viral
replication สูงขึ้น → cell necrosis → exacerbation รุนแรงและยาวนาน
- allergen
exposure และ IgE สูง → เพิ่ม
bronchial hyperreactivity
- Gene
dysregulation และ polymorphisms (เช่น
CDHR3 rs6967330) →
เพิ่มความไวต่อ RV-C
|
✅ Key Clinical Points
|
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น